του Barry Eichengreen

Barry Eichengreen

Ότι και αν σκέφτεται κανείς για την τακτική της κυβέρνησης του Έλληνα Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της χώρας, οι Έλληνες αξίζουν κάτι καλύτερο από ό, τι τους προσφέρεται. Η Γερμανία θέλει την Ελλάδα να επιλέξει ανάμεσα στην οικονομική κατάρρευση και την έξοδο από την ευρωζώνη. Και οι δύο επιλογές θα σήμαιναν οικονομική καταστροφή - η πρώτη, αν όχι και οι δύο, θα ήταν πολιτικά καταστροφική, επίσης.

Όταν έγραψα το 2007, ότι κανένα κράτος μέλος δεν θα εγκαταλείψει οικειοθελώς την ευρωζώνη, τόνισα το υψηλό οικονομικό κόστος μιας τέτοιας απόφασης. Η ελληνική κυβέρνηση έχει δείξει ότι το αντιλαμβάνεται.Μετά το δημοψήφισμα, συμφώνησε με ό,τι - όπως και οι ψηφοφόροι - μόλις είχε απορρίψει: μια σειρά από πολύ επώδυνες και δύσκολες ρυθμίσεις και όρους. Ο Τσίπρας και ο νέος υπουργός Οικονομικών, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, προχώρησαν σε εξαιρετικές υποχωρήσεις προκειμένου να κατευνάσουν τους πιστωτές της Ελλάδας.

Αλλά όταν κατέληξα στο συμπέρασμα ότι καμία χώρα δεν θα φύγει από την ευρωζώνη, δεν μποτρούσε να φανταστεί κανείς ότι η Γερμανία θα ανάγκαζε ένα άλλο μέλος να φύγει. Αυτό, προφανώς, θα είναι το αποτέλεσμα των πολιτικά απαράδεκτων και οικονομικά διεστραμμένων όρων που κατέθεσε ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας.

Η ιδέα του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ιδέα ενός προσωρινού "time out" από το ευρώ είναι γελοία. Με δεδομένη την κατάρρευση της οικονομίας και την αυξανόμενη ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα, η κυβέρνηση δεν θα είχε άλλη επιλογή, με απούσα μια συμφωνία, παρά να τυπώσει χρήματα για να χρηματοδοτήσει τις βασικές κοινωνικές υπηρεσίες. Είναι αδιανόητο μια χώρα που βρίσκεται σε τέτοια βαθιά αγωνία ότι θα μπορούσε να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις για την υιοθέτηση του ευρώ - πληθωρισμό στα 2% μέσα στο μέσο όρο της ευρωζώνης και μια σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία για δύο χρόνια - από τώρα και μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Εάν συμβεί το Grexit, δεν θα είναι μια "αργία" προσωρινή, θα είναι μια αποχώρηση οριστική.

Νωρίς το πρωί της Δευτέρας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να απαλείψουν την αναφορά σε αυτό το "time out" από την ανακοίνωση της τελευταίας συμφωνίας διάσωσης. Αλλά αυτή η πόρτα, έχει ανοίξει, και τώρα δεν θα κλείσει εύκολα. Το Ευρωσύστημα έχει καταστεί πιο εύθραυστο και υπόκειται σε αποσταθεροποίηση. Άλλοι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών θα πρέπει να απαντήσουν και να εξηγήσουν γιατί συμφώνησαν να διαβιβάσουν στους ηγέτες τους ένα προσωρινό σχέδιο που περιείχε την καταστροφική γλώσσα του Σόιμπλε.

Από οικονομική άποψη, το νέο πρόγραμμα είναι παράλογο, διότι θα βυθίσει την Ελλάδα βαθύτερα στην ύφεση. Το πρόγραμμα εμπεριέχει ενίσχυση της επιβολής πρόσθετων φόρων, περιορίζει ακόμη περισσότερο τις συντάξεις, καθώς προβλέπει και την εφαρμογή αυτόματων περικοπών στις δαπάνες, εάν οι δημοσιονομικοί στόχοι δεν εκπληρωθούν. Αλλά δεν παρέχει βάση για την ανάκαμψη ή την ανάπτυξη. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται ήδη σε ελεύθερη πτώση, και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις από μόνες τους δεν θα αναστρέψουν την καθοδική πορεία.

Η συμφωνία συνεχίζει να απαιτεί πρωτογενή πλεονάσματα του προϋπολογισμού (μετά την αφαίρεση των τόκων), ανερχόμενα σε 3,5% του ΑΕΠ έως το 2018, γεγονός που θα επιδεινώσει την ύφεση στην Ελλάδα. Η αναμόρφωση του χρέους της χώρας, η οποία αποτελεί εμμέσως μέρος της συμφωνίας, δεν θα κάνει τίποτα για να το βελτιώσει, δεδομένου ότι οι αποπληρωμές τόκων ήδη είναι ελάχιστες μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Καθώς η ύφεση βαθαίνει, οι στόχοι για το έλλειμμα θα χάνονται, προκαλώντας περαιτέρω περικοπές των δαπανών και την επιτάχυνση της συρρίκνωσης της οικονομίας.

Τελικά, η συμφωνία θα προκαλέσει το Grexit, είτε επειδή οι πιστωτές θα αποσύρουν την υποστήριξή τους μετά την αποτυχία επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων, είτε επειδή ο ελληνικός λαός θα εξεγερθεί. Προχωρώντας έτσι τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι η έξοδος είναι ολοφάνερα η πρόθεση της Γερμανίας.

Τέλος, το ταμείο ιδιωτικοποιήσεων που βρίσκεται στο κέντρο του νέου προγράμματος δεν θα πετύχει τίποτα για να ενθαρρύνει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ναι, η Ελλάδα χρειάζεται να ιδιωτικοποιήσει αναποτελεσματικά δημόσιες επιχειρήσεις. Αλλά η ελληνική κυβέρνηση καλείται να προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις με ένα όπλο να σημαδεύει το κεφάλι της. Οι ιδιωτικοποιήσεις σε εξευτελιστικές προς πώληση τιμές, με το μεγαλύτερο τμήμα από τα έσοδα να χρησιμοποιούνται για να πληρωθεί το χρέος, δεν θα ωθήσει τους Έλληνες βουλευτές ή το λαό σε μια διάθεση να προχωρήσουν με ενθουσιασμό προς τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Η Ελλάδα αξίζει κάτι καλύτερο. Αξίζει ένα πρόγραμμα που θα σέβεται την κυριαρχία της και θα επιτρέπει στην κυβέρνηση να αποδείξει την αξιοπιστία της σε βάθος χρόνου. Αξίζει ένα πρόγραμμα ικανό να οδηγήσει σε σταθεροποίηση της οικονομίας και όχι στην αιμορραγία μέχρι θανάτου. Και αξίζει την υποστήριξη από την ΕΚΤ για να μπορέσει να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης.

Η Ευρώπη αξίζει κάτι καλύτερα, επίσης. Οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν θα πρέπει να είναι εντάξει με τη συνείδηση τους αν προσχωρήσουν στο προτεινόμενο πολιτικά καταστροφικό, οικονομικά παράλογο πρόγραμμα. Θα πρέπει να θυμούνται ότι η Ελλάδα είχε αρκετή βοήθεια από τους Ευρωπαίους εταίρους της ώστε να φτάσει σε αυτό το σημείο. Πρέπει να συνεχίσουν να πιέζουν για μια καλύτερη συμφωνία.

Οι εταίροι αυτοί δεν θα πρέπει να επιτρέψουν το ευρωπαϊκό σχέδιο να θυσιαστεί στο βωμό της γερμανικής κοινής γνώμης ή στην εμμονή που δείχνουν οι Γερμανοί ηγέτες στους «κανόνες». Εάν η κυβέρνηση της Γερμανίας αρνείται να δει αυτή τη διάσταση, οι άλλοι θα πρέπει να βρουν έναν τρόπο προς τα εμπρός χωρίς αυτήν. Η Γαλλο-γερμανική αλληλεγγύη θα υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές, αλλά η γαλλο-γερμανική αλληλεγγύη δεν αξίζει τίποτα, αν το καλύτερο που μπορεί να παράγει είναι αυτή η συμφωνία.

Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, ο γερμανικός λαός αξίζει κάτι καλύτερο. Οι Γερμανοί αξίζουν έναν ηγέτη ο οποίος αντιστέκεται στο πρόσωπο του εξτρεμισμού, αντί να τον ενθαρρύνει, είτε στη χώρα τους είτε στο εξωτερικό. Αξίζουν μια Ευρώπη που θα μπορεί να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις. Πάνω απ 'όλα, με δεδομένα τα εκπληκτικά πολιτικά και οικονομικά επιτεύγματα στη Γερμανία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αξίζουν το θαυμασμό και το σεβασμό των άλλων Ευρωπαίων εταίρων τους, και όχι μια ανανεωμένη δυσαρέσκεια και καχυποψία.

Ο Barry Eichengreen είναι Καθηγητής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley - πρώην Ανώτερος Πολιτικός Σύμβουλος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Αυτά κατατίθενται μέσα από μια νηφάλια και ψύχραιμη ανάλυση ενός καθηγητή Οικονομικών Επιστημών και πρώην σύμβουλο του ΔΝΤ.

Επιβεβαιώνει και τις θέσεις που έχουμε διατυπώσει και καταδεικνύει τη "γενετική ανωμαλία" αυτής της ταπεινωτικής συμφωνίας - μιας συμφωνίας τερατούργημα που είναι προορισμένη να αποτύχει.

Καλύτερο, όμως, είναι να την αποτρέψει ο ελληνικός λαός.