Spiegel: Το φάσμα του πυρηνικού πολέμου επιστρέφει. Μεγαλύτερος κίνδυνος σήμερα από ό,τι ψυχροπολεμικά

Η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ λόγω της κρίσης στην Ουκρανία πιθανώς να έχει σημαντικές επιπτώσεις όσον αφορά στην αύξηση του κινδύνου μιας πυρηνικής σύγκρουσης, σύμφωνα με ειδικούς που συμμετείχαν στη Συνδιάσκεψη Ασφαλείας στο Μόναχο.

Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Spiegel, η μείωση της συνεργασίας πάνω στην πυρηνική ασφάλεια και η έλλειψη μιας «κόκκινης γραμμής» τηλεφώνου μπορεί να αποδειχθούν μοιραίες σε περίπτωση αύξησης των εντάσεων.

Στο δημοσίευμα γίνεται αναφορά σε περιστατικό το 1995, κατά το οποίο Αμερικανοί και Νορβηγοί ερευνητές εκτόξευσαν πύραυλο στη βορειοδυτική Νορβηγία προκειμένου να μελετήσουν το Βόρειο Σέλας- ωστόσο το βλήμα ακολούθησε την ίδια πορεία που θα ακολουθούσε ένας αμερικανικός πύραυλος Minuteman III με πυρηνική κεφαλή, ενώ η ταχύτητα και η πορεία πτήσης ήταν αντίστοιχες ενός πυραύλου Trident, προκαλώντας συναγερμό στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Ο πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν ενεργοποίησε τα κλειδιά για την εκτόξευση πυρηνικών πυραύλων, έχοντας ένα «παράθυρο» 10 λεπτών για να δώσει την εντολή.

Οι πύραυλοι έμειναν στα σιλό τους, σε μεγάλο βαθμό επειδή οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας ήταν καλές το 1995. Αλλά αν κάτι τέτοιο συνέβαινε σήμερα, ο ειδικός σε θέματα αμερικανικών εξοπλισμών Θίοντορ Πόστολ προειδοποιεί πως μάλλον το αποτέλεσμα θα ήταν ένας πυρηνικός όλεθρος.

«Πέντε ή έξι λεπτά αρκούν, αν υπάρχει εμπιστοσύνη, αν έχεις τη δυνατότητα επικοινωνίας και αν μπορείς να θέσεις άμεσα σε λειτουργία αυτόν τον μηχανισμό» ανέφερε ο Ρώσος πρώην υπουργός Εξωτερικών Ιγκόρ Ιβάνοφ στο περιθώριο της συνδιάσκεψης.

Ωστόσο, αυτός ο μηχανισμός δεν λειτουργεί και πολύ καλά σήμερα, καθώς υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης, πρόσθεσε. 
Ερωτηθείς για το τι θα 

Ερωτηθείς για το τι θα μπορούσε να είχε συμβεί σήμερα εάν λάμβανε χώρα αντίστοιχο περιστατικό, ο Ιβάνοφ απάντησε ότι δεν ήταν σίγουρος εάν θα λαμβανόταν η σωστή απόφαση. 

Η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας έχει δραματικές επιπτώσεις στη συνεργασία πάνω σε θέματα ασφαλείας. Τον Νοέμβριο του 2014 η Ρωσία ανακοίνωσε ότι μποϊκοτάρει τη Συνδιάσκεψη Πυρηνικής Ασφαλείας του 2016 στις ΗΠΑ. Τον Δεκέμβριο το Κογκρέσο ψήφισε για πρώτη φορά μετά από 25 χρόνια τη μη έγκριση χρηματοδότησης για την ασφάλεια του πυρηνικού υλικού στη Ρωσική Ομοσπονδία. Λίγες ημέρες μετά, οι Ρώσοι σταμάτησαν τη συνεργασία σχεδόν σε κάθε πλαίσιο πυρηνικής ασφαλείας. Οι δύο πλευρές είχαν συνεργαστεί με επιτυχία για δύο δεκαετίες. Όχι πια. Αντ'αυτού επενδύονται μεγάλα κεφάλαια για τον εκμοντερνισμό των πυρηνικών οπλοστασίων, ενώ το ΝΑΤΟ επανεξετάζει την πυρηνική στρατηγική του. Παράλληλα, οι «επαφές», ειδικά στον αέρα, δυνάμεων του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας γίνονται πιο συχνές.

Πρόσφατα ο πτέραρχος Φίλιπ Μπρίντλαβ, επικεφαλής της Συμμαχικής Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη ζήτησε ένα νέο «κόκκινο τηλέφωνο», όπως μετά την κρίση των πυραύλων στην Κούβα το 1963. Σημειώνεται ότι μια γραμμή άμεσης επικοινωνίας είχε στηθεί μεταξύ του ΝΑΤΟ και της διοίκησης του ρωσικού στρατού τον Φεβρουάριο του 2013, αλλά διεκόπη λόγω της κρίσης στην Ουκρανία. Παράλληλα, υπενθυμίζεται η πρόσφατη απαισιόδοξη εκτίμηση του Bulletin of the Atomic Scientists για το «Doomsday Clock», ενώ η εκατέρωθεν ρητορική δεν δείχνει να συνεπάγεται μείωση της απειλής.

Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, η κατάσταση επιδεινώνεται ακόμα περισσότερο λόγω της ρωσικής στρατηγικής στην Ουκρανία, η οποία αξιοποιεί ευρείας κλίμακας τακτικές παραπλάνησης, στο πλαίσιο ενός «υβριδικού πολέμου», που περιλαμβάνει προπαγάνδα, κυβερνοπόλεμο και άλλα μέσα.

Κατά τον Αμερικανό πρώην γερουσιαστή Σαμ Νουν, ειδικό σε θέματα διεθνούς αφοπλισμού, ο υβριδικός αυτός πόλεμος δημιουργεί μεγάλο κίνδυνο, καθώς «κάνει ακόμα πιο επικίνδυνα τα τακτικά πυρηνικά όπλα, όπως και το υλικό όπλων».

Ερωτηθείς για το ίδιο θέμα, ο Αμερικανός διπλωμάτης Ρίτσαρντ Μπαρτ, ο οποίος είχε βοηθήσει στη διαμόρφωση της START (Strategic Arms Reduction Treaty) μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας απαντά θετικά. «Η απλή απάντηση είναι “ναι”. Τόσο τα αμερικανικά όσο και τα ρωσικά πυρηνικά όπλα είναι πρακτικά σε κατάσταση υψηλού συναγερμού. Και οι δύο πλευρές έχουν μια “διάταξη” πυρηνικών όπλων στην οποία πύραυλοι που βρίσκονται σε χερσαίες βάσεις θα μπορούσαν να λάβουν έγκριση για χρήση μέσα σε λιγότερο από 15 λεπτά». Σε μια κατάσταση υβριδικού πολέμου, προειδοποιεί, «αυτό είναι επικίνδυνο παιχνίδι».

«Στον Ψυχρό Πόλεμο είχαμε δημιουργήσει μηχανισμούς ασφαλείας. Ένας μεγάλος αριθμός συνθηκών και εγγράφων μας βοηθούσαν να αποφύγουμε μια μεγάλη και σοβαρή στρατιωτική κρίση. Τώρα η απειλή πολέμου είναι μεγαλύτερη από ό,τι κατά τον Ψυχρό Πόλεμο» επισημαίνει ο Ιβάνοφ.