Federico Garcia Lorca: το στερνό στην Cordova ταξίδι..

του Μ…

  Σαν χθες, στις 5 Ιουνίου 1898, γεννήθηκε ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο οποίος γνωστοποίησε μια διαφορετική Ισπανία, εκείνη της αντίστασης και του αγώνα. Εραστής της ποίησης, του θεάτρου και της μουσικής, ταξίδευε, για την Κόρδοβα, τον τόπο της ελεύθερης χώρας του. Πάνω στο μαύρο άλογο του, εμπνευσμένος από περιθωριακές μορφές, κυρίως τις τσιγγάνες (τα ουσιωδέστερα στοιχεία της ανδαλουσιανής ψυχής), εμπρός για μια μαχόμενη, δημοκρατική Ισπανία γράφοντας το No Pasaran.

    Γιος μιας προνομιούχας και μορφωμένης οικογένειας του Φουέντε Βακέρος της Ανδαλουσίας, γρήγορα απέκτησε συνείδηση της κοινωνικής του θέσης, συνειδητοποιώντας ότι υπήρχε και μια άλλη ζωή - εκείνη των πολλών - βουτηγμένη στον πόνο και τη φτώχεια. Όλες οι ανδαλουσιανές «φιγούρες», όλα τα πρόσωπα του χωριού και το δράμα τους πήραν αργότερα θέση στα έργα του.

  Το Φεβρουάριο του 1915 παρά την επιθυμία του να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη μουσική, γράφτηκε ταυτόχρονα στη Φιλοσοφική και στη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου της Γρανάδα. Εκεί συνδέθηκε με μια ομάδα νέων διανοουμένων που αργότερα θα δόξαζαν τη Γρανάδα και την Ισπανία στην Τέχνη και το Πνεύμα.

  Ο Λόρκα αρχίζει να γράφει, και από τα πρώτα του έργα φαίνεται η απέχθειά του προς την Καθολική Εκκλησία και το μιλιταρισμό. Η συμμαχία «σταυρού και ξίφους» τον τρόμαζε.

  Στα 1929 ο ποιητής βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, όπου για πρώτη φορά θα προσεγγίσει, από μαρξιστική σκοπιά, τον ανθρώπινο πόνο που τον αντίκρισε σε αφάνταστη κλίμακα στην κατάσταση των έγχρωμων πολιτών των ΗΠΑ.

  Το 1931 επέστρεψε στη δημοκρατική - πλέον - Ισπανία και έδωσε τη μάχη για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό, περιοδεύοντας με τον θίασο «Μπαράκα» σε όλη τη χώρα. Το Δεκέμβρη του 1934, το ανέβασμα της «Γέρμα» προκάλεσε την αντίδραση της δεξιάς. Στο θέατρο, ομάδες φασιστών προκάλεσαν φραστικά επεισόδια, ενώ ο ποιητής μπήκε στο στόχαστρο της αντίδρασης.

  Στις 18 Ιουλίου 1936 με επικεφαλής τον στρατηγό Φράνκο έγινε πραξικόπημα κατά της δημοκρατικής κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου, που είχε εκλεγεί το Φλεβάρη της ίδιας χρονιάς. Γύρω από το φασιστικό πρόγραμμα του Φράνκο συσπειρώθηκαν οι γαιοκτήμονες, ο στρατός, οι βιομήχανοι και η καθολική Εκκλησία.

  Το καλοκαίρι του 1936, ο Λόρκα σχεδίασε να πάει στη Γρανάδα να δει τους γονείς του. Όταν κατάλαβε τον κίνδυνο, ήταν πια αργά. Οι φασίστες απήγαγαν τον ενοχλητικό, αντικαθεστωτικό Λόρκα και τον δολοφόνησαν, πυροβολώντας τον πισώπλατα, στις 19 Αυγούστου. Άφησε την τελευταία του πνοή κοντά σε μια πηγή που οι Ισπανοί την ονόμαζαν Φουέντε Γκράντε, (Μεγάλη Πηγή) και οι Αραβες Αϊναδαμάρ (Πηγή των Δακρύων).

  Αυτός είναι ο φόρος τιμής που του απέμεινε ο δικός μας ποιητής Νίκος Καββαδίας:  Federico Garcia Lorca

Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό
και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφόρι
Αύγουστος ήτανε δεν ήτανε θαρρώ
τότε που φεύγανε μπουλούκια οι σταυροφόροι

Παντιέρες πάγαιναν του ανέμου συνοδειά
και ξεκινούσαν οι γαλέρες του θανάτου
στο ρογοβύζι ανατριχιάζαν τα παιδιά
κι ο γέρος έλιαζε, ακαμάτης, τ'αχαμνά του

Του ταύρου ο Πικάσο ρουθούνιζε βαριά
και στα κουβέλια τότε σάπιζε το μέλι
τραβέρσο ανάποδο, πορεία προς το βοριά
τράβα μπροστά, ξοπίσω εμείς και μη σε μέλει

Κάτω απ' τον ήλιο αναγαλιάζαν οι ελιές
και φύτρωναν μικροί σταυροί στα περιβόλια
τις νύχτες στέρφες απομέναν οι αγκαλιές
τότες που σ' έφεραν, κατσίβελε, στη μπόλια

Ατσίγγανε κι αφέντη μου με τι να σε στολίσω;
φέρτε το μαυριτάνικο σκουτί το πορφυρό
στον τοίχο της Καισαριανής μας φέραν από πίσω
κι ίσα ένα αντρίκειο ανάστημα ψηλώσαν το σωρό.

Κοπέλες απ' το Δίστομο, φέρτε νερό και ξύδι
κι απάνω στη φοράδα σου δεμένος σταυρωτά
σύρε για κείνο το στερνό στην Κόρδοβα ταξίδι
μέσα απ' τα διψασμένα της χωράφια τα ανοιχτά

Βάρκα του βάλτου ανάστροφη
φτενή δίχως καρένα
σύνεργα που σκουριάζουνε σε γύφτικη σπηλιά
σμάρι κοράκια να πετάν στην έρημην αρένα
και στο χωριό να ουρλιάζουνε τη νύχτα εφτά σκυλιά.

Το ποίημα ωστόσο αποτελεί μια ρεαλιστική απεικόνιση της εκτέλεσης των 200 κομμουνιστών, έγκλειστων στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, από τους Γερμανούς (1/5/1944), της ομαδικής σφαγής των κατοίκων του Διστόμου Βοιωτίας απ' τους ναζιστές και ταγματασφαλίτες (10/6/1944).

“Ρομάντσα της ισπανικής πολιτοφυλακής”

Μαύρα τ’ άλογά τους είναι./Και τα πέταλά τους μαύρα./Πάνω στις κάπες τους γυαλίζουν/κεριού και  μελανιού  λεκέδες.[ ] Μα η Χωροφυλακή/ προχωράει σπέρνοντας φλόγες,/όπου πια γυμνή και νέα καίγεται η φαντασία./Η Ρόσα δε  λος  Καμπόριος,/κλαίει  στην πόρτα καθισμένη/ με τα  δυο  στήθη  κομμένα/και  βαλμένα σ’ ένα δίσκο./Κι άλλα τρέχανε κορίτσια/να τ’ακολουθάν χωρίστρες/σ’ έναν αέρα όπου σκάγαν/ρόδα από  μπαρούτι  μαύρο..

Η  εμμονή  του  θανάτου  συναντά τις εμμονές  της  πραγματικότητας

ή

“ δολοφονημένος  απ’  τον  ουρανό ”

Δολοφονημένος απ’ τον ουρανό.

Ανάμεσα  στα  οχήματα  που  παν ως  το  ερπετό

και  στα  σχήματα  που  ψάχνουνε το  κρύσταλλο,

θ’ αφήσω  να  μακρύνουν  τα  μαλλιά  μου.

Με  το  κουτσουρεμένο  δέντρο  που δεν  τραγουδά

και το  παιδί  με  το  λευκό  από  αυγό  πρόσωπο.

Με  τα ζωάκια που  έχουνε  σπασμένο  το  κεφάλι

και  το  νερό κουρελιασμένο  απ’  τα  ξερά τα  πόδια.

Με  όλα  εκείνα που  έχουνε  μια  κούραση  κωφάλαλη

και  μια  πνιγμένη  πεταλούδα  μες  στο  μελανοδοχείο.

Σκοντάφτοντας

στο  διαφορετικό  μου  πρόσωπο της κάθε  μέρας

Δολοφονημένος  απ’  τον  ουρανό!