Ο ρατσισμός σε άνοδο στη Βρετανία

Συνεχίζουμε τη περιδιάβαση στην Ευρώπη – προσπαθώντας να ανιχνεύσουμε φαινόμενα και τάσεις που καταγράφονται στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες και στην πολιτική έκφρασή τους.

Φαινόμενα θετικά που δημιουργούν σχετική αισιοδοξία  - όπως αυτά που παρουσιάσαμε για την Ισπανία.

Όσο και τα άλλα – που φανερώνουν την πιο βαθιά αντιδραστικότητα, αναδύουν το πιο μαύρο πρόσωπο της Ευρώπης, με το νεοναζισμό, το ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία.

Σημερινή «στάση» στη Μεγάλη Βρετανία όπου μια έρευνα καταγράφει υψηλά ποσοστά φυλετικής προκατάληψης τα οποία διασυνδέονται και με τα τελευταία αποτελέσματα στις Ευρωεκλογές αλλά και παρουσιάζουν μια χώρα διαιρεμένη κοινωνικά, πολιτισμικά και γεωγραφικά.

Το ποσοστό των Βρετανών που ομολογούν ότι είναι ρατσιστικά προκατειλημμένοι έχει αυξηθεί από την έναρξη της νέας χιλιετίας, μεγαλώνοντας τις ανησυχίες ότι η καλλιέργεια εχθρότητας προς τους μετανάστες και η διαδεδομένη ισλαμοφοβία έχει τις ρίζες της στα τελευταία 20 χρόνια.

Νέα δεδομένα από την έγκυρη έρευνα British Social Attitudes (BSA) του NatCen, που διεξάγεται για τον Guardian, δείχνει ότι μετά από χρόνια που αυξανόταν της η ανοχή, το ποσοστό των ανθρώπων που περιγράφουν τους εαυτούς τους ως προκατειλημμένους ενάντια σε εκείνους που προέρχονται από άλλες φυλές έχει αυξηθεί συνολικά από το 2001.

Τα ευρήματα αυτά έρχονται τη στιγμή που οι πολιτικοί ηγέτες των παραδοσιακών κομμάτων προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την άνοδο του κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP), που παρουσιάζεται με μια αντι-μεταναστευτική πλατφόρμα  - όπως και αντι-ΕΕ -  και έχει συνταράξει το πολιτικό κατεστημένο και αναμένεται ότι θα ασκήσει πίεση στα κυρίαρχα κόμματα να σκληρύνουν τις θέσεις τους για το πρόβλημα της μετανάστευσης.

 Ως αντανάκλαση  των ψήφων που έδωσαν οι  υποστηρικτές του UKIP στις ευρωπαϊκές εκλογές της περασμένης εβδομάδας, τα στοιχεία αναδεικνύουν ένα μοτίβο ενός έθνους που διαιρείται γεωγραφικά - με το Λονδίνο να παρουσιάζει τα χαμηλότερα επίπεδα φυλετικής προκατάληψης. Οι γηραιότεροι άνδρες σε οικονομικά υποβαθμισμένες περιοχές είναι πιο πιθανό να εκφράσουν φυλετική προκατάληψη.

Τα δεδομένα βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με άλλους δείκτες της κοινωνικής μεταβολής, όπως είναι η στάση απέναντι στις  σχέσεις του ιδίου φύλου και για το σεξ πριν το γάμο. Όσον αφορά τα μέτρα αυτά, το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται πιο ανεκτική, φιλελεύθερη χώρα.

Ο σκιώδης υπουργός της δικαιοσύνης, Sadiq Khan, δήλωσε ότι τα ευρήματα θα πρέπει να λειτουργήσουν ως ένα εγερτήριο κάλεσμα. "Αυτά αποτελούν σαφή ένδειξη ότι δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε σχετικά με τη φυλετική προκατάληψη. Εφόσον  εκδηλώνεται, θα καταστρέψει την κοινωνία μας. Εκείνοι που κατέχουν θέσεις εξουσίας πρέπει να αναλάβουν σοβαρά τις ευθύνες τους. επιβάλλεται, επίσης, να αντιμετωπίσουμε τα βαθύτερα αίτια».

Ο Trevor Phillips, πρώην πρόεδρος της Επιτροπής για τη Φυλετική Ισότητα και της Επιτροπής για την Ισότητα και τα  Ανθρώπινα  Δικαιώματα, δήλωσε: «Η ένταξη των μεταναστών δεν θα συμβεί συμπτωματικά - θα πρέπει να εργαστούμε γι 'αυτό. Αν θέλουμε να αποφύγουμε μια αργή κάθοδο στην αμοιβαία μισαλλοδοξία, θα πρέπει να αποβάλλουμε τα δόγματα, να σταθμίσουμε τα στοιχεία χωρίς συναισθηματική φόρτιση, να αναγνωρίσουμε την πραγματικότητα, και να εκπονήσουμε  ένα πρόγραμμα - τόσο σε συμβολικό επίπεδο όσο και πρακτικό - για να αλλάξουμε την πραγματικότητα."

Τα δεδομένα που λαμβάνονται από την έρευνα BSA, που διενεργήθηκε από το NatCen Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών, περιλαμβάνουν αποκλειστικά τα στοιχεία από την έρευνα του 2013, που αναμένεται να δημοσιευθεί τον επόμενο μήνα. Δείχνουν μια ευρεία μείωση του ποσοστού των ανθρώπων που δήλωσαν ότι ήταν είτε «πολύ ή λίγο προκατειλημμένοι" ενάντια στους ανθρώπους άλλων φυλών - από το υψηλό του 38% το 1987 σε ένα all-time χαμηλό επίπεδο του 25% το 2001.

Ωστόσο, το 2002, μετά τις επιθέσεις της 11/9 στη Νέα Υόρκη και την εισβολή στο Αφγανιστάν, υπήρξε μια απότομη αύξηση αυτών που δήλωναν φυλετικές προκαταλήψεις.

 Κατά τα επόμενα 12 χρόνια η ανοδική τάση συνεχίστηκε έως το υψηλό των 38% το 2011. Το επόμενο έτος έπεσε στο 26% - γεγονός που, όπως αναφέρουν οι ειδικοί θα μπορούσε να οφείλεται στην θετική επίδραση των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου.

Οι ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι τα νέα ευρήματα είναι εν μέρει αποτέλεσμα μιας δεκαετίας που περιλάμβανε την 9/11 και τον επακόλουθο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», την αυξανόμενη ανισότητα και την αυξανόμενη εχθρότητα έναντι της μετανάστευσης - κυρίως από την Ανατολική Ευρώπη.

Ο Omar Khan, αναπληρωτής διευθυντής του Runnymede Trust – του ηγετικού ανεξάρτητου thinktank για τη φυλετική ισότητα στη Βρετανία - δήλωσε ότι τα στοιχεία θα πρέπει να αξιολογηθούν από όλα τα κύρια κόμματα.

"Αυτά τα στοιχεία αποκαλύπτουν το ψέμα ότι το πρόβλημα του ρατσισμού έχει ξεπεραστεί στη Βρετανία …

«Οι πολιτικοί κρατούν πολύ χαλαρή στάση και σκέφτηκαν – μάλλον -  ότι το μόνο που έπρεπε να κάνουν ήταν να αφήσουν τα πράγματα να συνεχίσουν απρόσκοπτα και ότι η εναλλαγή των γενεών θα αναλάβει τα υπόλοιπα. Αλλά η έρευνα θα πρέπει να λειτουργήσει ως μια προειδοποιητική βολή προς τους πολιτικούς και το κοινό σχετικά με το πώς βλέπουμε τους εαυτούς μας."

Ο Phillips δήλωσε: «Έχουμε προχωρήσει από τις ημέρες της φυλετικής εχθρότητας, αλλά είμαστε ακόμα σε μια κατάσταση που εκφράζεται έντονη δυσφορία για τη φυλετική διαφορά."

 Ανέφερε, επίσης, ότι η πολιτική και τα μέσα ενημέρωσης αντιμετωπίζουν μια τεράστια πρόκληση. «Αυτή τη στιγμή είμαστε σε μια κατάσταση πλήρους άρνησης σχετικά με το γιατί η επίθεση του UKIP στην ελίτ του πολιτισμού της Βρετανίας βρήκε αντανάκλαση σε όλο το πολιτικό φάσμα. Αυτή δεν είναι απλά μια αντίδραση στην οικονομική κρίση -  και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται οι άνθρωποι με μεγαλύτερο σεβασμό από το να δηλώνουμε ότι, εάν ήταν καλύτερα ενημερωμένοι και πιο έξυπνοι, θα έβλεπαν το λάθος των αντιλήψεων και στάσεών τους».

Τα δεδομένα της έρευνας του BSA δείχνουν διαφορετικά επίπεδα προκαταλήψεων που απορρέουν από την ηλικία, την τάξη και το φύλο, με τους ηλικιωμένους άνδρες σε χειρωνακτικές εργασίες να είναι πιο έτοιμοι να δεχτούν τη φυλετική προκατάληψη.

Η  δρ Grace Lordan, από το London School of Economics, δήλωσε ότι η δική της έρευνα με βάση τα δεδομένα του BSA πηγαίνει πίσω στο 1983, και ότι υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ ύφεσης και των αριθμών που αυτο-περιγράφονται ως προκατειλημμένοι. Η έρευνά της διαπίστωσε ότι η ομάδα που κατέγραψε τη μεγαλύτερη άνοδο ήταν οι λευκοί, επαγγελματίες άνδρες μεταξύ των ηλικιών 35 και 64 ετών, με υψηλό μορφωτικό επίπεδο που κερδίζουν πολλά χρήματα. Οι στάσεις τους μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τους άλλους, καθώς πολλοί από αυτούς ακούν διευθυντικά καθήκοντα.

Όλες οι ηλικιακές ομάδες παρουσίασαν μια αιχμή στις φυλετικές προκαταλήψεις τους μετά το 2002, αλλά και εκείνα που έχουν γεννηθεί μετά το 1980 – generation Y  - και οι baby boomers που γεννήθηκαν μεταξύ του 1940 και του 1959 έχουν παρουσιάσει κάποια πτώση στα επίπεδα επιφύλαξης και προκατάληψης από τότε. Αντίθετα, οι άνθρωποι που γεννήθηκαν μεταξύ του 1960 και 79 - generation Χ - και εκείνοι που έχουν γεννηθεί πριν από το 1939 όλο και περισσότερο χαρακτηρίζονται ως προκατειλημμένοι.

  Μια συναρπαστική εικόνα προκύπτει και στην αυτοαξιολόγηση των ανδρών και των γυναικών. Όπως συμβαίνει με όλους σχεδόν τους δείκτες της προκατάληψης, τα δεδομένα αυτά διαπιστώνουν ότι οι άνδρες είναι πιο πιθανό να περιγράφουν τους εαυτούς τους ως ρατσιστικά προκατειλημμένους σε σχέση με τις γυναίκες. Ωστόσο, αυτό το χάσμα έχει κλείσει σημαντικά κατά την τελευταία δεκαετία, με τον αριθμό των ανδρών που παραδέχεται προκατάληψη να σημειώνει  πτώση από το 37% το 2002 σε 32% το 2013.

Κατά την ίδια περίοδο, ο αριθμός των γυναικών αυξήθηκε από 25% σε 29%. "Γνωρίζουμε ότι οι παράγοντες, που προβλέπουν την πιθανότητα ενός άνδρα ή μιας γυναίκας να αποδεχτεί την προκατάληψη, διαφέρουν έτσι ώστε δεν θα πρέπει να περιμένουμε τις διαχρονικές τάσεις να είναι παρόμοιες», δήλωσε η Lordan "Για τους άνδρες, οι συνήθεις κοινωνικο-οικονομικές μεταβλητές μετρούν ακόμα περισσότερο - εισόδημα, εκπαίδευση και το να είναι πλήρους απασχόλησης Για τις γυναίκες οι παράγοντες που μπορούν να προβλέψουν τη στάση τους είναι λιγότερο προφανείς Γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες που εργάζονται με μερική απασχόληση είναι πιο πιθανό να ομολογήσουν ότι θίγονται -.. ίσως επειδή οι θέσεις μερικής απασχόλησης στο Ηνωμένο Βασίλειο συνδέονται με πολύ κακές συνθήκες."

Η ένταξη σε ένα κόμμα φαίνεται, επίσης, να έχει σχέση με τη φυλετική προκατάληψη. Οι υποστηρικτές των Συντηρητικών έχουν σταθερά τη μεγαλύτερη  πιθανότητα να περιγράφουν τους εαυτούς τους ως προκατειλημμένους ενάντια σε ανθρώπους από άλλες φυλές. Ωστόσο, από το 2002, όταν το 42% των υποστηρικτών των Tory ανέφεραν ότι ήταν πολύ ή λίγο προκατειλημμένοι (σε ​​σύγκριση με 27% για τους Εργατικούς και το 24% για τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες), έχουν ξεπεραστεί από την κατηγορία που κατατάσσονται ως «άλλο». Αυτό φαίνεται να συμπίπτει με την άνοδο του ακροδεξιού Βρετανικού Εθνικού Κόμματος και στη συνέχεια του UKIP.

Έτσι, τι είναι αυτό που έχει οδηγήσει στη φαινομενική αύξηση της προκατάληψης;

 Ο καθηγητής Tariq Modood, από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, δήλωσε ότι τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι πολλοί άνθρωποι συγχωνεύουν το αντι-μουσουλμανικό συναίσθημα και τη φυλετικής προκατάληψη. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η εχθρότητα προς τους μουσουλμάνους και η καχυποψία των μουσουλμάνων έχει αυξηθεί μετά την 11/9, και ότι αυτή έχει ένα πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα σχετικά με τη φυλή και τα επίπεδα της φυλετικής προκατάληψης.»

Ο καθηγητής Bhikhu Parekh, που ανήκει στους Εργατικούς και ο οποίος το 1998 είχε την προεδρία του πρωτοποριακού προγράμματος της Επιτροπής για το μέλλον της Πολυεθνικής (Multi-Ethnic) Βρετανίας, δήλωσε ότι τα στοιχεία αποκάλυψαν μια χώρα που αισθάνεται όλο και πιο άβολα με τον εαυτό της. «Τα τελευταία χρόνια έχουν χαρακτηριστεί από το φόβο της απώλειας της ταυτότητας», είπε. "Υπήρξαν νέοι ανθρώπους που έρχονται όπως και νέα ήθη. Οι άνθρωποι αισθάνονται άβολα. Χάνουν τα εδραία πιστεύω τους. Τι θα πρέπει να λένε ή να κάνουν ώστε  να μη χαρακτηρίζονται ως ρατσιστές;

«Οι άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι χάνουν τον έλεγχο της δικής μας κοινωνίας σε σχέση με την ΕΕ και το φιλελεύθερο καθεστώς και ότι δεν είναι υπεύθυνοι για τη μοίρα τους. Αισθάνονται ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα γι 'αυτό.»

Αλλά ισχυρίζεται επίσης ότι η γλώσσα σχετικά με τη φυλή έχει αλλάξει. «Ο όρος ρατσισμός έχει υποστεί μια ριζική αλλαγή νοήματος. Έχει χάσει την ηθική δύναμη. Εμείς τον χρησιμοποιούμε σήμερα πολύ ελεύθερα. Μετά τον πόλεμο, αν έλεγες ότι κάποιος ήταν ρατσιστής, είχες εικόνες του Χίτλερ. Ρατσιστής ήταν κάποιος που μισούσε τους ανθρώπους. Τώρα εφαρμόζεται ο όρος και σε κάποιον που θα μπορούσε να πει: «Αγαπώ τους ανθρώπους μου και θέλω να κρατήσω τους άλλους σε απόσταση».

Τα δεδομένα της έρευνας BSA παρουσιάζουν μεγάλη διακύμανση των επιπέδων της προκατάληψης σε όλη τη Βρετανία. Στα συνδυασμένα στοιχεία για την περίοδο 2012 - 13, το 16% των ερωτηθέντων στο κέντρο του Λονδίνου παραδέχθηκε φυλετικές προκαταλήψεις. Το ευρύτερο Λονδίνο και η Σκωτία αναδείχτηκαν ως οι επόμενες πιο ανεκτικές περιοχές, σε 26% και 25% αντίστοιχα. Άλλες περιοχές - συμπεριλαμβανομένης της Ουαλίας - κυμαίνονταν γύρω στο 30%. Το West Midlands αναδείχτηκε ως ο τόπος με το υψηλότερο επίπεδο της αυτο-αναφερόμενης προκατάληψης στο 35% - μια διαφορά που θεωρείται στατιστικά σημαντική.

Αυτό απηχεί τη γεωγραφική διάσπαση που παρουσιάστηκε στις εκλογές της περασμένης εβδομάδας, όταν λιγότεροι ψηφοφόροι στο Λονδίνο υποστήριξαν το UKIP .

Στο Λονδίνο, μια προφανής εξήγηση θα ήταν η ανάμιξη του πληθυσμού. Εκείνοι με τις πιο «ρηχές» ρίζες είναι λιγότερο πιθανό να θρηνήσουν για την αλλαγή. Ο Τόνι Τράβερς του London School of Economics, δήλωσε: «Υπάρχει μια εικόνα  αυτο-καθορισμού του Λονδίνου ως μέρους που χαίρεται τη διαφορά, όπως και η Νέα Υόρκη αυτοπροσδιορίζεται το ίδιο.»

Ο Τράβερς εντοπίζει δύο μεταναστευτικές «φυλές» στην πρωτεύουσα - αυτούς που έρχονται από το εξωτερικό και εκείνους από άλλα μέρη της χώρας. Και οι δύο επιλέγουν να ζουν στο Λονδίνο. Οι ισχυρές ρίζες είναι περιττές. «Η λέξη Λονδρέζος είναι μια εντελώς εσωτερική φιλοσοφία και αντίληψη».

Έτσι, και η Βρετανία, η οποία αυτοχαρακτηρίζονταν ως ανεκτική, φιλελεύθερη και μάλιστα πολυπολιτισμική κοινωνία, αντιμετωπίζει και αυτή τα προβλήματα του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και της φυλετικής προκατάληψης.

Γεγονός που εκφράζεται πλέον και στις πολιτικές προτιμήσεις των Βρετανών σε συνδυασμό και με την έντονη δυσαρέσκεια ή και αντιπαλότητα στις σχέσεις με την ΕΕ.

«Καμπανάκι» για πολλούς, λοιπόν, και στη βρετανική κοινωνία και πολιτική.