Οι πολιτικές αλλαγές στην Ισπανία και το κόμμα - έκπληξη: Podemos (Μπορούμε)

Το πολιτικό τοπίο της Ισπανίας έχει αλλάξει ριζικά ως αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών εκλογών.

Αυτό συνέβη γιατί η πλήρης κυριαρχία στη σύγχρονη ισπανική πολιτική, από τα δύο κύρια κόμματα της χώρας - το κυβερνών συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα και τους σοσιαλιστές της αντιπολίτευσης - έχει θρυμματιστεί.

Στις εκλογές του 2009, τα δύο αυτά κόμματα έλαβαν περισσότερο από το 80% των ψήφων. Στις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής το συνολικό τους ποσοστό στη ψηφοφορία έπεσε κάτω από το 50% για πρώτη φορά σε εθνικές εκλογές στη σύγχρονη Ισπανία.

Έτσι, ποιοι επωφελήθηκαν;

Η απάντηση είναι τα μικρότερα κόμματα, ιδιαίτερα αυτά των κινημάτων κατά της λιτότητας που κινούνται στα αριστερά.

Ο Συνασπισμός της  Ενωμένης Αριστεράς, που συνδέεται με το πρώην Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας, ήρθε τρίτος, με το 10% των ψήφων.

 Αλλά η νέα πολιτική παρουσία  στην Ισπανία είναι ένα κόμμα που ονομάζεται «Podemos" ("Μπορούμε"). Το κόμμα δημιουργήθηκε μόλις πριν από τρεις μήνες, αλλά ήρθε τέταρτο στις εκλογές, λαμβάνοντας το 8% των ψήφων.

Έτσι, το Podemos, δημιουργημένο μόλις 100 ημέρες πριν, ξεπήδησε από το κίνημα των Αγανακτισμένων (Ιndignados) έχει τώρα πέντε ευρωβουλευτές και φιλοδοξεί ν’ αλλάξει τον πολιτικό χώρο.

 Μέχρι πρόσφατα, φαινόταν ότι το ισπανικό  κίνημα των Αγανακτισμένων είχε «παγώσει». Αλλά το βράδυ της Κυριακής, ένα νεοσύστατο κόμμα που γεννήθηκε από τις στάχτες αυτού του κινήματος  απόδειξε το αντίθετο, κερδίζοντας πέντε έδρες και 1,2 εκατομμύρια ψήφους για τις ευρωπαϊκές εκλογές της Ισπανίας και αναδείχτηκε τρίτη δύναμη σε πολλές περιφέρειες, μεταξύ αυτών και στη Μαδρίτη.

 Οι εκπρόσωποί του υποστηρίζουν ότι δεν είναι αντιευρωπαϊστές, αλλά αντιτίθενται στον τρόπο που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει λειτουργεί και οικοδομείται τα τελευταία χρόνια.

Ο ηγέτης του, ο καθηγητής πανεπιστημίου Pablo Iglesias, ένας 35χρονος με αλογοουρά – όπως αναφέρει ο Guardian -  δήλωσε ότι θα αγωνιστεί για να σταματήσει η Ισπανία να είναι, σύμφωνα με τα λόγια του, μια «γερμανική αποικία ... και μια χώρα που ελέγχεται από την τρόικα».

Η ιδέα πίσω από το κόμμα είναι απλή, ο Ιγκλέσιας δήλωσε στον Guardian την Τρίτη. «Είναι οι πολίτες που κάνουν πολιτική. Αν οι πολίτες δεν εμπλακούν στην πολιτική, άλλοι θα το κάνουν. «Και αυτό ανοίγει την πόρτα σ’ εκείνους που  ληστεύουν τη Δημοκρατία, τα δικαιώματά σας και το πορτοφόλι σας.»

Πιστεύει ότι η Ισπανία θα πρέπει να ανακτήσει μέρος της κυριαρχίας της, και ότι η λιτότητα δεν συνέβαλε στη μείωση του ποσοστού ρεκόρ 26% της ανεργίας.

"Θέλω να σταματήσω νεαροί Ισπανοί, να σερβίρουν τάπας και μπίρες στους πλούσιους στη βόρεια Ευρώπη», είπε.

Ο Ιγκλέσιας, ένα ήρεμος ομιλητής, πρώην μέλος της κομμουνιστικής νεολαίας μπορεί να προκάλεσε «ζαλάδα» στους πολιτικούς αναλυτές με την επίδοση του κόμματός του, αλλά δεν αυτή ήταν αρκετή για τον ίδιο. Το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα (PP)  - παρά τις σημαντικές απώλειες – πήρε την πρωτιά στις εκλογές, πράγμα που σημαίνει ότι η υψηλή ανεργία θα παραμείνει όπως και θα συνεχιστούν οι εξώσεις από τα σπίτια των οφειλετών στις τράπεζες. «Θέλουμε να οικοδομήσουμε μια πολιτική πλειοψηφία, που να αντανακλά την κοινωνική πλειοψηφία της Ισπανίας» δήλωσε.

Ο κατάλογος των προεκλογικών υποσχέσεων του Podemos περιλαμβάνει την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων, τη θέσπιση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος  και τη μείωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 χρόνια. Το κόμμα πραγματοποίησε την εκστρατεία των ευρωπαϊκών εκλογών με έναν ελάχιστο προϋπολογισμό.

Το κόμμα ψηφίστηκε από Ισπανούς κουρασμένους από την επίμονη ανεργία, τα μέτρα λιτότητας και τα σκάνδαλα διαφθοράς. Ο Ιγκλέσιας ανέφερε ότι οι ευρωβουλευτές του Podemos θα ενεργήσουν αναλόγως. Αντί να λαμβάνουν μισθό που φτάνει στα €8.000 μηνιαίως, «κανείς από τους βουλευτές μας δεν θα κερδίζει περισσότερα από €1,930, ένα ποσό που είναι τριπλάσιο του κατώτατου στην Ισπανία». Το υπόλοιπο θα πάει στο κόμμα ή σε επιλεγμένες κοινωνικές δράσεις.

Η πολιτική αβεβαιότητα

Η επιτυχία του Podemos δημιούργησε  πολλά ερωτηματικά στα ισπανικά μέσα ενημέρωσης, σχετικά με τα δύο κυρίαρχα πολιτικά κόμματα της Ισπανίας. Το Λαϊκό Κόμμα (PP) και τους Σοσιαλιστές που και τα δύο μαζί έλαβαν λιγότερα από το 50% των ψήφων, πολύ μακριά από το 81% του 2009. Ο κορυφαίος υποψήφιος του PP, ο Miguel Arias Canete, γιόρτασε τη νίκη του στις εκλογές, αλλά αναγνώρισε ότι τα αποτελέσματα ήταν μια «σοβαρή προειδοποίηση» από τους ψηφοφόρους.

Στην Ισπανία το Λαϊκό Κόμμα παραμένει, βεβαίως, ακόμα το μεγαλύτερο κόμμα, αλλά με πολύ μικρότερη υποστήριξη.

Με σημαντικές απώλειες εμφανίζεται και το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, οι  Σοσιαλιστές. Οι σοσιαλιστές σημαίωσαν ακόμη χειρότερο αποτέλεσμα. Ο ηγέτης τους, Alfredo Pérez Rubalcaba, ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι παραιτείται, προσθέτοντας: «Είναι σαφές ότι δεν κερδίσαμε την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων». Το κόμμα θα συνεδριάσει στα τέλη Ιουλίου για να επιλέξει νέα ηγεσία.

Έτσι, η ισπανική πολιτική σκηνή παρουσιάζεται πιο σύνθετη και λιγότερο βέβαιη.

Κόμματα όπως το Podemos αντιπροσωπεύουν τμήματα του λαού και της ισπανικής κοινωνίας που πλήττονται από τις πολιτικές λιτότητας. Αλλά τώρα είναι αναγκαίο να διατηρηθεί η δυναμική τους στην πορεία προς τις γενικές εκλογές, αν πρόκειται πραγματικά να αλλάξει η ισπανική πολιτική μακροπρόθεσμα.

Το γόνιμο έδαφος για την ταχεία ανάπτυξη του Podemos καλλιεργήθηκε από το κίνημα των Indignados και όχι δεν τους σοσιαλιστές, είπε Iñigo Errejón, ο νέος – 30 μόλις ετών - διευθυντής της εκλογικής του κόμμα. Ενώ το κίνημα ήταν απίστευτα εκτεταμένο  και ήταν αδύνατο να συμπεριληφθεί πλήρως σε ένα πολιτικό κόμμα, είπε, «πολλοί από εμάς ήταν εκεί, στις πλατείες του και στις διαμαρτυρίες, ακούσαμε τι έλεγαν οι άνθρωποι και το κατανοήσαμε. Χωρίς τις αλλαγές που το κίνημα επέφερε στην ισπανική πολιτική σκηνή, το Podemos δεν θα ήταν δυνατό να εμφανιστεί και να επιτύχει.»

Η πρόκληση για το Podemos βρίσκεται τώρα στην εύρεση μιας ισορροπίας μεταξύ ενός λαϊκού κινήματος,  η ημερήσια διάταξη του οποίου εξαρτάται από τις εκατοντάδες των ομάδων εργασίας σε όλη τη χώρα, και της λειτουργίας ενός πολιτικού κόμματος. Δεν υπάρχει ηγεσία, η οποία μπορεί να ενημερώνει για τις καθημερινές αποφάσεις και κανένα σύστημα στη θέση που θα κατέχουν οι ευρωβουλευτές και στο οποίο θα λογοδοτούν. «Είμαστε μια δύναμη του πολίτη, που απαρτίζεται από ανθρώπους που συγκεντρώθηκαν και έτρεξαν μια προεκλογική εκστρατεία σχεδόν χωρίς καθόλου χρήματα,» είπε ο Errejón.

Αυτή τη στιγμή το μοντέλο τους επικεντρώνεται περισσότερο σε αυτό που δεν θέλουν να είναι. «Πολλά πολιτικά κόμματα κοιτούν πάντα προς τα  μέσα, ποτέ έξω, "είπε χαρακτηριστικά ο Errejón. «Δεν θέλουμε για μας μια  δομή με τον ίδιο κλειστό τρόπο.» Για παράδειγμα, έδειξε τις προκαταρκτικές διαδικασίες για τις ευρωπαϊκές εκλογές, που ήταν ανοιχτές σε όποιον ήθελε να συμμετάσχει και  προσέλκυσαν 33.000 ψηφοφόρων.

Οι  επόμενοι μήνες θα καθορίσουν εάν το Podemos μπορεί να μεταφράσει την επιτυχία του σε μια πραγματική στροφή στο ισπανικό πολιτικό τοπίο, είπε Errejón, και να απαντήσει σε όσους τους αποκαλούν μια λαϊκίστικη κίνηση ή ένα κόμμα που τροφοδοτείται από ψήφους διαμαρτυρίας.

Ο απώτερος στόχος, είπε, είναι μεγαλύτερος από μόνο την κατάκτηση των ευρωβουλευτικών εδρών. "Δεν θέλουμε απλώς να είμαστε μέρος ενός πολιτικού συστήματος που αποσυντίθεται. Η Ισπανία δεν έχει έλλειψη πολιτικών κομμάτων. Αλλά αυτό που λείπει είναι οι πολίτες να ασκούν πολιτική. ««Και θέλουμε να είμαστε ένα εργαλείο για αυτό τον σκοπό.»

Στην Καταλονία, στα βορειοανατολικά, τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας ήταν οι σαφείς νικητές. Η κυβέρνηση της Καταλονίας επιθυμεί, το Νοέμβριο, τη διεξαγωγή ψηφοφορίας για την ανεξαρτησία από την Ισπανία. Η Μαδρίτη, όμως, υποστηρίζει ότι η ψηφοφορία θα ήταν παράνομη.

Συνεπώς, η πολιτική σκηνή της Ισπανίας παρουσιάζει ενδιαφέρον – όχι μόνο για την ίδια τη χώρα και τους πολίτες της αλλά και πανευρωπαϊκά.

Ας σημειωθούν τα ελαχιστότατα ποσοστά – έως μηδαμινά που κατέγραψε η ακροδεξιά στην Ισπανία…