Δραματικά γεγονότα στην Ουκρανία μετά τις προεδρικές εκλογές και την επικράτηση του Πέτρο Ποροσένκο

Με στραμμένη την προσοχή στις ευρωεκλογές και στις αυτοδιοικητικές εκλογές πέρασαν στα «ψιλά» των εφημερίδων και των καναλιών οι προεδρικές εκλογές και οι τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανία, την πολύπαθη αυτή χώρα.

Ο μεγιστάνας της σοκολάτας, λοιπόν, ο  Πέτρο Ποροσένκο νίκησε στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής, ένας δισεκατομμυριούχος με «φιλοευρωπαϊκό» προσανατολισμό που  υποσχέθηκε να επιλύσει μια σύγκρουση που έχει δημιουργήσει τις μεγαλύτερες εντάσεις μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Ο νέος ηγέτης της Ουκρανίας  καταλαμβάνει τη θέση που κατείχε ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος εκδιώχθηκε το Φεβρουάριο μετά από τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Αυτό η εξέγερση και οι δραματικές εξελίξεις, που ακολούθησαν, οδήγησαν στην προσάρτηση από τη Ρωσία της χερσονήσου της Κριμαίας μετά από δημοψήφισμα, την άνοδο ενός αποσχιστικού κινήματος στην ανατολική Ουκρανία και ένα χείμαρρο βίας που μοιάζει όλο και περισσότερο σαν ένας εμφύλιος πόλεμος – σε περιορισμένο ακόμη βαθμό. Όλα αυτά  αποτελούν τεράστιες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει ο – κατά τα άλλα -  έμπειρος πολιτικός ο οποίος έχει υποσχεθεί να κινείται μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης.

Τα exit polls  που δόθηκαν στη δημοσιότητα αμέσως μετά τη λήξη της ψηφοφορίας έδειξαν ότι ο  Ποροσένκο λαμβάνει περισσότερο από το 55% των ψήφων. Η  πλησιέστερη αντίπαλος του, η πρώην πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο, συγκέντρωσε το 12 έως 13%.

Οι δύο ακροδεξιοί εθνικιστικές υποψήφιοι φαίνεται να σημειώνουν φτωχά αποτελέσματα. Ο Oleg Tyagnibok του κόμματος Svoboda και ο Ντμίτρι Yarosh του Δεξιού Τομέα  έλαβαν ο καθένας  περίπου το 1% των ψήφων, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις εξόδου.

Η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή υπολόγισε την τελική προσέλευση των ψηφοφόρων σε εθνικό επίπεδο σε 60%.

Η προσέλευση στις εκλογές του 2010 - κατά την οποία οι κάτοικοι της ανατολικής Ουκρανίας και της Κριμαίας θα μπορούσαν να ψηφίσουν ελεύθερα - ήταν 67%.

Ωστόσο, τα γεγονότα συνεχίζουν να παραμένουν δραματικά.

Φιλορώσοι αυτονομιστές κατέλαβαν το αεροδρόμιο του Ντόνεσκ στην ανατολική Ουκρανία.

Ενώ οι συγκρούσεις που ακολούθησαν μετά την επέμβαση των ουκρανικών δυνάμεων οδήγησαν σε δεκάδες νεκρούς και τραυματίες.

Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Πούτιν κάλεσε την Ουκρανία να τερματίσει την «τιμωρητική» επιχείρηση  εναντίον των ανταρτών οι οποίοι ανέφεραν καταρχάς ότι τουλάχιστον 30 μαχητές έχουν μεταφερθεί στο νοσοκομείο της περιοχής.

Αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία μιλούσαν, ωστόσο, για δεκάδες απώλειες την Τρίτη, καθώς μετά από άγριες συγκρούσεις με τις κυβερνητικές δυνάμεις της Ουκρανίας.

Οι εκπρόσωποι της αυτοαποκαλούμενης Λαϊκής Δημοκρατίας του  Ντόνετσκ ανέφεραν  ότι έχουν χάσει περίπου 50 μαχητές στις συγκρούσεις της Δευτέρας για τον έλεγχο του αεροδρομίου του Ντόνετσκ, ενώ ο διορισμένος από το Κίεβο δήμαρχος του Ντόνετσκ, Oleksandr Lukyanchenko, είπε ότι υπήρχαν περίπου 40 νεκροί, μεταξύ των οποίων δύο άμαχοι. Ισχυρίστηκε ότι πολλοί από τους νεκρούς ήταν Ρώσοι πολίτες.

Σε ένα κεντρικό νεκροτομείο εκπρόσωπος της αστυνομίας ανέφερε ότι είχε δει μια λίστα με 33 νεκρούς, ενώ οι γιατροί ισχυρίστηκαν υπήρχαν 43 μαχητές νεκροί από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντόνετσκ όπως και ένας πολίτης.

Οι αντάρτες έχουν ακόμα στον έλεγχο τους μια σειρά από κυβερνητικά κτίρια στο Ντόνετσκ και σε άλλες πόλεις της περιοχής, τα οποία έχουν καταληφθεί για περισσότερο από ένα μήνα, και σε μεγάλο μέρος της περιοχής. Ωστόσο, το αεροδρόμιο φαίνεται να αποτελεί την κόκκινη γραμμή για τις ουκρανικές αρχές, και όταν μια ομάδα περίπου 200 μαχητών προσπάθησε να το καταλάβει τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας πρωί συνάντησε σοβαρή αντίσταση, συμπεριλαμβανομένων αεροπορικών επιδρομών.

 Παρά τη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η Ρωσία ανεπίσημα στους αντάρτες στην ανατολική Ουκρανία, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει καταστήσει σαφές ότι η περιοχή δεν είναι πιθανό να προσαρτηθεί με τον ίδιο τρόπο όπως η Κριμαία. Η Ρωσία δεν αναγνωρίζει τα δημοψηφίσματα ανεξαρτησίας στις περιοχές Ντόνετσκ και Luhansk, σε αντίθεση με το παρόμοιο δημοψήφισμα στην Κριμαία, και έχει αγνοήσει τις επανειλημμένες εκκλήσεις από τους τοπικούς ηγέτες να στείλει στρατό. Πράγματι, υπάρχει μια σταδιακή αλλά συνεχή απόσυρση του τακτικού ρωσικού στρατού από τα σύνορα, όπου έχει συγκεντρωθεί τις τελευταίες εβδομάδες.

Ωστόσο, φαίνεται ότι κατάσταση παραμένει εκρηκτική.

Τα προβλήματα είναι βαθιά και ο νέος ουκρανός  πρόεδρος έχει ν’ αντιμετωπίσει μια κρίση που μόνο να τελειώνει δεν φαίνεται.

Έτσι, ο Πέτρο Ποροσένκο μπορεί να φαίνεται ότι κέρδισε εύκολα τις εκλογές της Ουκρανίας με 54%. Αλλά οι συγκρούσεις στις ανατολικές περιοχές υπενθυμίζουν με τραγικό τρόπο τον κίνδυνο εκτεταμένου εμφυλίου πολέμου και τεμαχισμού της χώρας.

Για την επίτευξη του στόχου μιας ταχείας ειρήνης στα ανατολικά, ο Ποροσένκο μπορεί να χρειαστεί να δώσει στους αυτονομιστές περισσότερη αυτονομία. Πολλοί παρατηρητές θεωρούν ότι το να δώσει το Κίεβο  περισσότερο περιφερειακή αυτονομία είναι κάτι το αναπόφευκτο αφού οι περιοχές Ντόνετσκ και Luhansk ψήφισαν πριν από δύο εβδομάδες για να γίνουν ανεξάρτητες.

"Η Ουκρανία είναι πιθανό να περάσει μέσα από μια ευρεία συνταγματική μεταρρύθμιση, με υψηλή πιθανότητα να οδηγηθεί στην αποκέντρωση και κάποια μορφή ομοσπονδιοποίησης," εκτίμησαν οι αναλυτές  της Bank of America, Vadim Khramov και Βλαντιμίρ Osakovskiy.

Την εκλογή του Ποροσένκο χαιρέτισαν φυσικά οι Δυτικοί, ΗΠΑ και ΕΕ, αφού ο νέος πρόεδρος κινείται βασικά σε φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό.

Ταυτόχρονα, βέβαια, και ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών δήλωσε στο Reuters,  «eείμαστε έτοιμοι για διάλογο με τους εκπροσώπους του Κιέβου, με τον Πέτρο Ποροσένκο" .

Αυτό η δήλωση, ίσως, είναι μια μεταστροφή από τις προηγούμενες ψυχρές σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Ποροσένκο, το παρατσούκλι του  οποίου είναι "βασιλιάς της σοκολάτας", λόγω της εταιρεία γλυκισμάτων Roshen. Η ένθερμη υποστήριξη που έδωσε ο Ποροσένκο στους διαδηλωτές που ανέτρεψαν τον φιλικό προς τη Ρωσία πρώην πρόεδρο, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, τον έκανε στόχο της οργής της Μόσχας. Τον Μάρτιο, οι ρωσικές αρχές προχώρησαν σε  αντίποινα σε βάρος των επιχειρήσεων καραμέλας, κλείνοντας και το εργοστάσιο του σοκολάτας στο Lipetsk στη Ρωσία.

Ο Tim Ash, επικεφαλής ερευνητής των αναδυόμενων αγορών του Ομίλου Standard Bank, δήλωσε ότι εξακολουθεί να περιμένει από την Ρωσία να κάνει τη ζωή «δύσκολη» στη νέα ουκρανική διοίκηση.

Αν ο Ποροσένκο μπορέσει να κρατήσει τη χώρα ενωμένη και να εξομαλύνει τις σχέσεις με  τη Ρωσία, η επόμενη πρόκληση θα είναι αυτή που προέκυψε από τη βαθιά οικονομική κρίση πριν από έξι μήνες: την κληρονομιά μιας σχεδόν χρεοκοπημένης χώρας. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συμφώνησε να δώσει στην Ουκρανία 17 δισεκατομμύρια δολάρια σε ένα «σχέδιο διάσωσης», αλλά απαιτεί επίσης ότι το Κίεβο θα επιβάλει σκληρά μέτρα λιτότητας, όπως  αύξηση των φόρων και μείωση των επιδοτήσεων του φυσικού αερίου.

Μετά από χρόνια κακοδιαχείρισης και την υποτιθέμενη διαφθορά στο πλαίσιο του καθεστώτος Γιανουκόβιτς, ο Ποροσένκο κληρονομεί άδεια κρατικά ταμεία και μια οικονομία σε δεινή ανάγκη για σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Οι παλιότεροι Ουκρανοί ηγέτες αγόρασαν ρωσικό φυσικό αέριο σε υψηλές τιμές και στη συνέχεια πωλούσαν σε επιχειρήσεις και ιδιώτες σε χαμηλότερες επιδοτούμενες τιμές.

Ο Ποροσένκο χρειάζεται, επίσης, η Ρωσία να συμφωνήσει σε μείωση των εκκρεμών χρεών της Ουκρανίας. Ο ενεργειακός γίγαντας Gazprom κατέχει μια καρτέλα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που η Μόσχα μπορούσε να κραδαίνει πάνω από το κεφάλι του Κιέβου σαν ένα τρόπο άσκησης επιρροής στην ουκρανική κυβέρνηση. Επιπλέον, η ουκρανική κυβέρνηση είναι στριμωγμένη για την πρώτη δόση του δανείου από τη Ρωσία, με τη μορφή  3 δισ. δολαρίων σε κρατικά ομόλογα.

Ποιος είναι, όμως, ο  νέος πρόεδρος, ο επονομαζόμενος και «βασιλιάς της σοκολάτας»;

Ο Ποροσένκο, 48 ετών, είναι ένας «γλυκομίλητος» επιχειρηματία, ο οποίος έχτισε μια αυτοκρατορία καραμέλας από τις στάχτες της μετα-σοβιετικής οικονομίας της Ουκρανίας. Το Forbes υπολογίζει την περιουσία του στα 1,3 δισ. δολάρια.

Το 2000, το «ο βασιλιάς της σοκολάτας», ήταν ένας από τους ιδρυτές του κόμματος που τελικά εξελίχθηκε στο σημερινό Κόμμα των Περιφερειών Έχει εργαστεί και στις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος της χώρας, ως υπουργός Εξωτερικών κατά τη διάρκεια της φιλοδυτικής προεδρίας του Βίκτορ Γιούσενκο το 2009 - 2010 και εν συντομία ως υπουργός οικονομίας στο πλαίσιο του Γιανουκόβιτς. Αλλά ο  Ποροσένκο συμμάχησε με τους διαδηλωτές λίγο μετά την απόρριψη από τον Γιανουκόβιτς μιας συμφωνίας το Νοέμβριο για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο Ποροσένκο είναι ο έβδομος πλουσιότερος άνθρωπος της Ουκρανίας (και ο πλουσιότερος βουλευτής).

Το ενεργητικό του Ποροσένκο δεν περιορίζεται μόνο στην επιχείρηση ζαχαροπλαστικής. Περιλαμβάνει, επίσης, σημαντικό μερίδιο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αρκετοί παρατηρητές έχουν υποδείξει ότι η δημοτικότητά του έχει ενισχυθεί από την ιδιοκτησία του Channel 5, ενός δημοφιλούς τηλεοπτικού σταθμού που υποστήριζε τις διαδηλώσεις στην πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου.

"Ο Ποροσένκο δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι διαφορετικό από τον Firtash ή τον Αχμέτοφ, για τους οποίους τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι ένα μέσο για την πολιτική πάλη," έγραψε ο δημοσιογράφος Sergii Leshchenko σε μια πρόσφατη στήλη.

Ο Ποροσένκο δήλωσε ότι θα πουλήσει τη  μάρκα σοκολάτας του, τη Roshen, αν γίνει πρόεδρος, αλλά δεν έχει καμία πρόθεση να πωλήσει το Channel 5 (σε απογοήτευση κάποιων παρατηρητών).

Ιδιαίτερα κρίσιμη, λοιπόν, η κατάσταση στην Ουκρανία.

Με έναν εκπρόσωπο των υπερ  - πλουσίων tycoon της Ουκρανίας στην κορυφή του κράτους.

Και με πολλές αβεβαιότητες και ερωτηματικά καθώς και με δραματική ένταση – μέχρι στιγμής – στις ανατολικές περιοχές της χώρας.

Τώρα, κάνοντας ορισμένους συνειρμούς με ορισμένες νέες εξελίξεις και στη δική μας χώρα – ειδικότερα με την εμφάνιση στην πρώτη γραμμή των πολιτικών δράσεων (έστω στο επίπεδο των δήμων) εκπροσώπων των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, θα αναρωτιόμαστε:

Μήπως ήρθε η ώρα να αναλάβουν και – τυπικά – τα πολιτικά ηνία οι φυσικοί εκπρόσωποι της οικονομικής ολιγαρχίας φτιάχνοντας εν ανάγκη και νέα πολιτικά σχήματα;

Ή θα αρκεστούν σε ένα ριμέικ του πολιτικού συστήματος αξιοποιώντας τις όποιες πολιτικές εφεδρείες; Έστω και με κάποια αλλαγή στις πολιτικές δυνάμεις ου διαχειρίζονται την εξουσία χωρίς, όμως, ουσιαστική μεταβολή στις πολιτικές που εφαρμόζονται;