Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2015

Η Ελλάδα θα προκαλέσει μια ευρωπαϊκή κρίση; Συνέντευξη στο Foreign Affairs του Ian Bremmer, προέδρου του Eurasia Group


 Το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που έχει ταχθεί εναντίον της λιτότητας,  κέρδισε μια αποφασιστική νίκη το περασμένο Σαββατοκύριακο, την οποία ο πρόεδρος του  Eurasia Group, Ian Bremmer, αποκάλεσε ως μια αποκήρυξη της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων  της Ευρώπης. Με την ιστορική νίκη της, η νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα και ο πρωθυπουργός,  Αλέξης Τσίπρας, θα προσπαθήσουν να αλλάξουν τους όρους με τους οποίους ασκούνται οι οικονομικές πολιτικές σε όλη την ευρωζώνη και ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια διαδικασία, που – όπως ο Bremmer υποστηρίζει - ενδέχεται να περιλαμβάνει και μη μέλη της ΕΕ, όπως τη Ρωσία. Το σπάσιμο της πολιτικής της Ευρώπης, που προσδιορίζεται από το Eurasia Group ως ο κορυφαίος παγκόσμιος «κίνδυνος»  για το 2015 , θα μπορούσε να τονώσει την άνοδο των περισσότερων κινημάτων ενάντια στο κατεστημένο. Για να κρατήσει το «κέντρο» της Ευρώπης, υποστηρίζει ο Bremmer  ότι θα πρέπει να αναδυθεί  ισχυρότερη ηγεσία σε ολόκληρη την ήπειρο.

Αυτά γράφει στην εισαγωγή της η  Jeanne Park η οποία και πήρε τη συνέντευξη.

Οι απόψεις που εκτίθενται φυσικά και δεν εκφράζουν το Νέο Μέτοικο. Όπως, επιλέγουμε να τις παρουσιάσουμε γιατί εξηγούν τον τρόπο προσέγγισης  τόσο των ελληνικών πραγμάτων όσο και των ευρύτερων ευρωπαϊκών διεργασιών από την πλευρά της ευρωπαϊκής ελίτ, των συντηρητικών κύκλων – ειδικότερα στη Γερμανία. Και μπορεί να ερμηνεύσει έτσι και τις αντιδράσεις τους έναντι  των θέσεων της ελληνικής πλευράς.

Πιο αναλυτικά η συνέντευξη.

Ήταν αυτές οι εκλογές στην Ελλάδα ένα σημείο καμπής για την Ευρώπη;

"Δεν θα μπορούσε να ζητήσει κανείς μια μεγαλύτερη αποκήρυξη του γερμανικού κατεστημένου, του ελληνικού κατεστημένου, και των  ευρωπαϊκών πολιτικών δομών."

Ναι, αυτό ήταν. Γιατί τα τελευταία χρόνια, είχαμε δει μια ισχυρή γερμανική ηγεσία να ωθεί στη λιτότητα και χώρες σε ολόκληρη την περιφέρεια οι οποίες απεγνωσμένα προσπαθούσαν να βγουν από την κρίση και να είναι πρόθυμες να υποστηρίξει με διάφορους τρόπους ό,τι οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο, η Φρανκφούρτη  ζητούσαν. Η λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στη λιτότητα έχει αυξηθεί σταθερά τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά, μέχρι την Κυριακή, δεν είχε αλλάξει δραματικά τις κυβερνήσεις. Αυτό είναι ακριβώς που είδαμε στην Ελλάδα το περασμένο Σαββατοκύριακο. Και αυτό ήταν μια μεγάλη νίκη, απείχε μόνο δύο έδρες από την απόλυτη πλειοψηφία για τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού με τους κεντροδεξιούς Ανεξάρτητους Έλληνες, οι οποίοι επίσης αντιτίθενται σθεναρά στην Ευρώπη και τη λιτότητα. Δεν θα μπορούσε να ζητήσει κανείς μια μεγαλύτερη αποκήρυξη του γερμανικού κατεστημένου, του ελληνικού κατεστημένου, και των  ευρωπαϊκών πολιτικών δομών.

Πριν από τις εκλογές, πολλοί αναλυτές έλεγαν ότι μια κυβέρνηση συνασπισμού θα μπορούσε να επιτρέψει ο ΣΥΡΙΖΑ να διαπραγματευθεί με  πιο ελεύθερα χέρια. Όμως, ο συνεργάτη του ΣΥΡΙΖΑ στον κυβερνητικό συνασπισμό, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, θα βοηθήσουν στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της Ελλάδας;

Όχι ιδιαίτερα. Υπήρχε η ελπίδα σε ανθρώπους που πίστευαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα χρειαστεί ένα πολύ μεγαλύτερο συνεργάτη στον συνασπισμό, και ότι το κόμμα θα έπρεπε να κατευθυνθεί περισσότερο προς το κέντρο. Αυτό προφανώς δεν έχει συμβεί. Πιστεύω ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θέλει να είναι πιο μετρημένη: καθώς ο Τσίπρας ερχόταν πιο κοντά στην ανάληψη της εξουσίας τις τελευταίες εβδομάδες, είδαμε ότι απομακρυνόταν μακριά από τη συζήτηση για έξοδο από την ευρωζώνη και μια πιθανή ελληνική χρεοκοπία. Αλλά το γεγονός παραμένει ότι οι οικονομικές πολιτικές του δεν βρίσκονται πουθενά κοντά σε ρεαλιστικές προσεγγίσεις δεδομένης της ευελιξίας που οι Γερμανοί είναι έτοιμοι να δείξουν για την αναδιάρθρωση. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αποκηρύξει τη λιτότητα, αλλά αυτοί το έχουν αντικαταστήσει με το “no money”. Δεν γνωρίζω πώς σχεδιάζει, λοιπόν, (ο ΣΥΡΙΖΑ)  να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση για το πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας.

Μήπως ο Τσίπρας διατρέχει τον κίνδυνο της αποξένωσης από τη  φιλελεύθερη βάση του με την επιλογή ενός  κεντροδεξιού κυβερνητικού εταίρου;

Δεν ανησυχώ για το συνεργάτη του ΣΥΡΙΖΑ στον κυβερνητικό συνασπισμό. Ένα από τα καλύτερα σημεία των ειδήσεων από την Ελλάδα ήταν ότι το νεοναζιστικό κόμμα της  Χρυσής Αυγής πήρε μόνο 6% των ψήφων. Οι Έλληνες έχουν μόλις περάσει από μια ύφεση, και δεδομένου ότι η ανεργία των νέων ανέρχεται στο 50 και περισσότερο  τοις εκατό, αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα μιλάει πολύ καλά για την ελληνική σταθερότητα και τη δημοκρατία.

Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία μπορεί, σε κάποιο βαθμό, να υπονομεύσει την ικανότητα της Ευρώπης να δράσει με συνεκτικό τρόπο, όσον αφορά την στήριξη των κοινών αξιών. Γι 'αυτό είναι μια πρόκληση. Με δεδομένο το πόσο ισχυρή είναι η αντιπάθεια προς το ελληνικό κατεστημένο είναι και δεδομένου του τι οι Έλληνες έχουν υποστεί αυτά τα χρόνια, νομίζω ότι πρόκειται για μια πραγματική πατριωτική στιγμή όπου ο ΣΥΡΙΖΑ κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται να τύχει την πίστωση  κάποιου χρόνου. Η βάση του ΣΥΡΙΖΑ αποτελείται από ανθρώπους αποκλεισμένους και οικονομικά στερημένους και δεν νομίζω ότι περιμένουν πάρα πολλά. Και ο ΣΥΡΙΖΑ στοιχηματίζει ότι αυτό το εθνικιστικό αίσθημα, δεδομένου του πόσο άσχημα  η Ελλάδα έχει χτυπηθεί, στην πραγματικότητα θα λειτουργήσει [υπέρ του].

Οι ηγέτες της ΕΕ ανέφεραν τη Δευτέρα ότι θα μπορούσαν να δεχθούν τη παράταση της ισχύουσας συμφωνίας διάσωσης. Πρέπει να ‘επενδύσουμε’ σ` ένα ενδεχόμενο ελληνικό κούρεμα, παρά τις γερμανικές διακηρύξεις για το αντίθετο;

Θα πρέπει να επενδύσουνε περισσότερο στην κίνηση προς συμβιβασμό. Αλλά πρόκειται να είναι δυσχερής, και πρόκειται να πάρει χρόνο. Οι Γερμανοί έχουν τις δικές τους επικείμενες εκλογές για τα κρατίδια, έτσι η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ δεν θα θέλει να θεωρηθεί ότι συνθηκολογεί απέναντι στην Ελλάδα, ειδικά στον απόηχο διαφωνίας με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, όπου μόλις έχασε από τον Πρόεδρο της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι. Δεν πρόκειται να θελήσει να [“συγχωρήσει” το ελληνικό χρέος] διότι θα μπορούσε να ανοίξει την πίσω πόρτα στο Podemos της Ισπανίας και σε άλλα λαϊκιστικά κινήματα σε όλη την περιφέρεια. Έτσι, για πολλούς και διάφορους λόγους, οι Γερμανοί δεν πρόκειται να μετακινηθούν μακριά από τις θέσεις τους, ακόμη και αν μπορεί να υπάρχει επιθυμία για συμβιβασμό. Και ακόμα κι αν Τσίπρας θέλει να συμβιβαστεί, κι αυτός, επίσης, δεν πρόκειται να έχει έναν πλήρη έλεγχο και εξουσία πάνω σε βουλευτές και μέλη του υπουργικού συμβουλίου που είναι πιθανό να πουν πράγματα που είναι πολύ εμπρηστικά κατά τους προσεχείς μήνες.

Πόσο θα πρέπει να ανησυχούμε για την έλλειψη πείρας από τον ΣΥΡΙΖΑ;

Θα πρέπει να ανησυχούμε. Λάθη μπορεί να γίνουν. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού δεν έχει κυβερνήσει ποτέ  πριν, δεν είναι ακριβώς ένα συνεκτικό κόμμα. Η αριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ είναι σαφές ότι δεν πρόκειται να είναι ευτυχισμένη όταν ο Τσίπρας αρχίσει διαπραγματεύσεις με την τρόικα [της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ]. Όταν συμβεί αυτό, και αν ο Τσίπρας δώσει πάρα πολλά, τότε αυτό το κόμμα  θα μπορούσε να καταρρεύσει. Άνθρωποι σαν τον [πρώην πρωθυπουργό] Αντώνη Σαμαρά πρόκειται να καιροφυλακτούν, ελπίζοντας ότι αυτό ακριβώς θα συμβεί.

Αν τίποτε άλλο δεν πήγαινε στραβά στην Ευρώπη μέσα στους επόμενους έξι μήνες και το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον ήταν συμπαθητικό, θα μπορούσαμε να είμαστε λιγότερο ανήσυχοι. Αλλά βρισκόμαστε μπροστά σε μαζική κλιμάκωση  της έντασης μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, την ενίσχυση των ανησυχιών για την ασφάλεια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, σε όλη την ήπειρο, και τις επερχόμενες εκλογές στην Ισπανία. Υπάρχουν πολλά πράγματα που θα μπορούσε να πάνε στραβά στην Ευρώπη κατά τους προσεχείς μήνες. Πολλοί παράγοντες θα μπορούσαν πραγματικά να βλάψουν την ελληνο - γερμανική διαπραγματευτική διαδικασία.

Λαμβάνοντας υπόψη τη διαφαινόμενη δυστοκία των Γερμανών, πώς νομίζετε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσεγγίσει το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους;

Εκείνο που θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε είναι αν μια πολιτική λύση μπορεί να βρεθεί εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι Ρώσοι θα ήθελαν να βρουν έναν τρόπο να διασπάσουν τις κυρώσεις της Δύσης, ενώ πραγματικά επιμένουν και με τους Γερμανούς. (Γι 'αυτό και είδαμε τις ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις εναντίον της γερμανικής κυβέρνησης πρόσφατα).  Ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι επίσης πολύ υπέρ της Ρωσίας. Τον Μάιο του 2014, ο Τσίπρας είπε ότι στην πραγματικότητα δεν θα αναγνωρίσει την "νεοναζί" κυβέρνηση στην Ουκρανία. Εν μέρει, αυτή είναι η ισχυρή Αριστερή, αντιευρωπαϊκή διάθεση. Αλλά η Ελλάδα παίρνει επίσης πολλά χρήματα από τη Ρωσία μέσω του εμπορίου και του τουρισμού. Η ελληνική Κύπρος είναι επίσης μέρος αυτής της σχέσης. Οι ρωσικές τράπεζες και οι επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ των χαμένων καταθέσεων όταν οι κυπριακές τράπεζες κατέρρευσαν το 2013.

Οι Ρώσοι θα ήθελαν μια έξοδο στα θερμά ύδατα, και η Ουκρανία δεν λειτουργεί έτσι για αυτούς, και η Συρία που χρησίμευε γι’ αυτό το σκοπό πηγαίνει ακόμα χειρότερα. Τώρα οι Ρώσοι αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι οικονομική απειλή, αλλά η Ελλάδα είναι πραγματικά μικρή. Οι Ρώσοι θα μπορούσαν να προωθήσει το ζήτημα και να πουν στους Έλληνες, «Λοιπόν, θα σας ξεμπλέξουμε, αλλά θα πρέπει να εγκαταλείψετε το ΝΑΤΟ και να ενταχθείτε στην Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης. Και θα μας δώσετε πρόσβαση σε βάσεις." Αυτό θα μπορούσε να είναι απολύτως ελκυστικό για τον ΣΥΡΙΖΑ. Και ειλικρινά, εγώ θα μπορούσα να δω ακόμη και τους κινέζους να ενώνονται με αυτό, δεδομένου ότι έχουν ήδη βάλει πολλά χρήματα στο λιμάνι του Πειραιά, για παράδειγμα. Έτσι, υπάρχουν πολιτικοί μοχλοί που ο ΣΥΡΙΖΑ πρόκειται να θελήσει να παίξει.

Δεν λέω ότι αυτό σίγουρα πρόκειται να συμβεί, αλλά θα υπάρξουν προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει κάθε μοχλό στη διάθεσή τους για την αναδιάρθρωση του οικονομικού χρέους της. Δεν έχουν πάρα πολλούς μοχλούς πίεσης όπως ακριβώς λένε οι Γερμανοί, «Θα μπορούσαμε να φύγουμε. Μπορούμε να χρεοκοπήσουμε». Η Μέρκελ έχει ήδη βγει και πει ότι η Γερμανία θα μπορούσε να χειριστεί μια ελληνική αποχώρηση από την ευρωζώνη, και μπορούμε να αναμένουμε ότι οι Γερμανοί θα πιέσουν αρκετά σκληρά στον επόμενο γύρο των διαπραγματεύσεων.

Ποιες είναι μερικές από τις προκλήσεις για την καγκελάριο Μέρκελ δεδομένου ότι προετοιμάζεται για άλλον ένα γύρο  διαπραγματεύσεων;

Στη Γερμανία, η επικρατούσα αντίληψη είναι ότι η λιτότητα είναι ακριβώς ο σωστός τρόπος για την αντιμετώπιση μιας κρίσης χρέους. Πιστεύουν στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όχι στο εύκολο χρήμα ή στη διόγκωση των δαπανών. Αυτό είναι το consensus στη Γερμανία, και σ’ αυτό θα ήταν δύσκολη για τη Μέρκελ ν’ αντιταχθεί ακόμα και αν δεν υπήρχε αυτή η πίεση από άλλες χώρες. Δεδομένου ότι αυτή υπάρχει, κάτι τέτοιο γίνεται πολύ πιο δύσκολο. Και για τη Μέρκελ, αυτό δεν ισχύει μόνο για την Ελλάδα. Εκείνη ασχολείται με ένα πολύπλευρο και πολυεπίπεδο [παιχνίδι σκακιού] που αφορά το μέλλον της Ευρώπης, το οποίο πρέπει να γίνει βιώσιμο μακροπρόθεσμα.

Μήπως η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ σηματοδοτεί μια «χρυσή εποχή» για τα μη -παραδοσιακά κόμματα (τόσο για τα αριστερά όσο και τα δεξιά) σε όλη την Ευρώπη;

Σε χώρες  που έχουν χαρισματική ηγεσία, η υποστήριξη σ’ αυτά τα κόμματα είναι παρούσα. Υπάρχουν δομικοί κατευθυντήριοι παράγοντες που πρόκειται να οδηγήσουν σε υψηλότερα επίπεδα αντισυστημικής διάθεσης, σε ευρω-σκεπτικιστικά κόμματα που εστιάζουν σε μεγαλύτερο εθνικισμό και εθνική κυριαρχία. Εμείς πρόκειται να δούμε αυτούς τους δομικούς παράγοντες να διανύουν το δρόμο τους σε όλη την περιοχή της ευρωζώνης και ακόμη σε ολόκληρη την ευρύτερη ΕΕ. Πόσο επιτυχείς θα είναι, θα εξαρτηθεί από τη φύση των ατόμων που ηγούνται των κομμάτων και των εθνικών δυναμικών.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Marine Le Pen και το Εθνικό Μέτωπο έχει οικοδομήσει μια ευρεία υποστήριξη στη Γαλλία, καθώς και η άκρα Δεξιά θα συνεχίσει να ‘ευημερεί’ στη Γαλλία, ως συνέπεια αυτών των παραγόντων. Και ο ενθουσιασμός στους δρόμους για το κόμμα Podemos της Ισπανίας δημιουργεί πρόσθετη ενόχληση μετά από αυτό που ακριβώς συνέβη στην Ελλάδα.

Είναι αυτό το λαϊκιστικό κύμα μια αποκήρυξη του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού;

Είναι μια αποκήρυξη της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας που πολλές εθνικές κυβερνήσεις  αντιμετωπίζουν λόγω της σύνδεσης της δημοσιονομικής πολιτικής με την νομισματική πολιτική. Αυτό μπορεί να έχει λειτουργήσει για να κρατήσει μαζί την Ευρώπη, αλλά δεν λειτούργησε προς όφελος της πλειονότητας του πληθυσμού στις περισσότερες από αυτές τις χώρες, όπου τα ποσοστά εργασίας κινούνται προς τα κάτω, η ανεργία των νέων κινείται ανοδικά, και η υποστήριξη για ακροδεξιά ή και κόμματα της άκρας αριστεράς βρίσκεται σε άνοδο. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα όπου πραγματικά βλέπουμε την άμεση αποκήρυξη όλων αυτών που οι Ευρωπαίοι έκαναν για να βγουν από αυτή την κρίση. Δεν είναι μόνο ότι όλοι οι Έλληνες αγαπούν τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε ώστε ο ίδιος να φαίνεται πιο ‘εύγευστος’ λέγοντας, "Γεια σου, εμείς δεν πρόκειται να ρίξουμε έξω το σύνολο του ευρωπαϊκού σχεδίου”, αλλά έχουν απορρίψει σθεναρά τις πολιτικές της τρόικας. Αυτό που ο  Τσίπρας είπε [στην εκστρατεία του] είναι δραματικά διαφορετικό από οτιδήποτε θα μπορούσε να έχει συλληφθεί από μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση πριν από τρία χρόνια.

Υπάρχει ακόμα η δυνατότητα ενός «Grexit»;

Υπάρχει εδώ ακόμη, αλλά το ζήτημα εκτείνεται πέρα ​​από το «Grexit». Το θέμα είναι ότι η πολιτική και η οικονομία στην Ευρώπη, πρόκειται να επιδεινωθεί. Το θέμα είναι ότι η αντίληψη της κρίσης ριζώνει και πάλι. Το θέμα είναι ότι και άλλα κόμματα με παρόμοιο προσανατολισμό  πρόκειται να σημειώσουν κέρδη, και η πολιτική συνοχή της Ευρώπης πρόκειται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο.

Το Eurasia Group προσδιόρισε την ευρωπαϊκή πολιτική, ως τον κορυφαίο παγκόσμιο κίνδυνο για το 2015. Πώς μπορούν τα περιφερειακά κράτη και ο πυρήνας να  ευθυγραμμίσουν εκ νέου την πολιτική τους;

Χρειαζόμαστε μια ισχυρότερη ηγεσία να αναδυθεί σε όλη την Ευρώπη. Αν ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ μπορεί να καταλάβει πώς θα διατηρήσει ένα μέρος της ανόδου της επιρροής του μετά τις επιθέσεις στη Charlie Hebdo, και αν οι Τόρις [Συντηρητικοί] στο Ηνωμένο Βασίλειο διατηρήσουν την εξουσία μετά τις επόμενες γενικές εκλογές, διενεργήσουν δημοψήφισμα και επιτύχουν την παραμονή τους στην Ευρώπη, τότε θα μπορούσατε να φανταστείτε μια κατάσταση όπου δεν θα είναι μόνο οι Γερμανοί που θα καθοδηγούν την Ευρώπη: θα πρόκειται για τους Γερμανούς, τους Γάλλους και τους Βρετανούς, και αυτό δημιουργεί συμβιβασμό. Αυτός ο [συνασπισμός] επιτρέπει στην πραγματικότητα μια ευρύτερη εντολή και ένα επίπεδο θεσμικής ανάπτυξης με μια περιφέρεια που δεν θα είναι τόσο απίστευτα πολωμένη, η οποία είναι η κατάσταση που βρίσκεται τώρα. Δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι τα πράγματα πρόκειται να πάνε χειρότερα προτού να γίνουν καλύτερα, και έτσι δεν υπάρχει λύση για αυτό στο άμεσο μέλλον. Μεσοπρόθεσμα, υπάρχει, αλλά εμείς πρέπει να είμαστε λίγο τυχεροί.


Μόνο που ο κ. Ian Bremmer μάλλον υποτιμά τη δυναμική που αναπτύσσουν οι ευρωπαϊκοί λαοί για να αντιμετωπίσουν την κρίση, την ανεργία, τη μαζική φτώχεια, το ρατσισμό και τη ξενοφοβία που γεννά αυτή η «υπέροχη» κατά τα άλλα Ευρώπη που οικοδόμησαν οι ελίτ των Μέρκελ, Ολάντ, των Τόρις και άλλων συναφών κατασκευασμάτων … 

Δεν υπάρχουν σχόλια: