Μετά τον Καντάφι,, ποιο μέλλον διαγράφεται για τη Λιβύη;

Οι σκηνές σοκ που βγήκαν στη δημοσιότητα από τον θάνατο του συνταγμτάρχη Καντάφι κάνουν το γύρο όλου του κόσμου.

Η αγανάκτηση εναντίον του για τον απολυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης ήταν δικαιολογημένη.

Με κανέναν όμως τρόπο δεν δικαιολογούνται οι πράξεις που κατέληξαν στο βασανισμό ενός αιχμαλώτου και τελικά στην εν ψυχρώ εκτέλεσή του ή στην ουσία στο λυντσάρισμα του.

Ακόμα και οι Ναζί εγκληματίες πολέμου βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα διεθνές δικαστήριο.

Οι σκηνές αυτές προοιωνίζονται αρνητικές ή και δυσάρεστες εξελίξεις στη Λιβύη.

Αφού, παρά τους έξαλλους πανηγυρισμούς των αντιπάλων του και των εξεγερμένων, η κατάσταση στη χώρα αυτή πολύ απέχει από το να είναι σταθεροποιημένη.

Ο θάνατος του Καντάφι  έχει και συμβολική σημασία για τους εξεγερμένους, αλλά η πτώση της Σύρτης είναι περισσότερο σημαντική εξαιτίας της επίδρασης που θα έχει στη μελλοντική σταθερότητα  της Λιβύης.  Με την τελική κατάληψη της περιοχής που είχε οργανώσει την τελευταία του αντίσταση ο Καντάφι, το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο (National Transitional Council - NTC) έχει τη δυνατότητα να σχηματίσει μια μεταβατική κυβέρνηση.

Όμως, πολυποίκιλες ένοπλες ομάδες που βρίσκονται διασκορπισμένες σε όλη τη χώρα θα επιζητήσουν ένα σημαντικό ρόλο στη διακυβέρνηση, ο οποίος όμως θα έχει σοβαρές συνέπειες για τη μελλοντική ενότητα της Λιβύης όπως και για τις δυνάμεις που αναφέρονταν ως Λιβυκή αντιπολίτευση.

Αμφιβολίες υπάρχουν και για τα πρόσωπα που θα παίξουν το σημαίνοντα ρόλο στη μεταβατική διακυβέρνηση. Οι πιο προβεβλημένες προσωπικότητες του CNT είναι ο Mahmoud Jibril, μαζί με τον Moustapha Abdeljalil. Όμως, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ποιοι θα είναι οι ηγέτες που συγκεντρώνουν την εύνοια των πολεμιστών.

Αν και το NTC  βασίζεται κυρίως στην περιοχή της Βεγγάζης έχει ευρέως αναγνωριστεί από τη «διεθνή κοινότητα» ως η μόνη νόμιμη αντιπροσωπευτική δύναμη του Λιβυκού λαού. Πολύ απέχει, όμως, αυτό από το να ισχύει το ίδιο και μπροστά στα μάτια πολλών Λίβυων. Το NTC είναι μόνο μία από μια σειρά πολιτικών δυνάμεων στη χώρα. Αφότου οι δυνάμεις των εξεγερμένων μπήκαν στην Τρίπολη στις 21 Αυγούστου, υπάρχει μια σταθερή αύξηση των ένοπλων ομάδων με έδρες μέρη όπως η Μιζουράτα, η Τρίπολη και ακόμη και στην ίδια την ανατολική Λιβύη που έχει επισημανθεί ως η περιοχή με την ηγεμονική επιρροή του NTC.

Αυτές οι ένοπλες ομάδες έχουν καταλάβει διαφορετικά τμήματα της πρωτεύουσας για δύο μήνες τώρα, παρά τις εκκλήσεις να αφοπλιστούν.

Σε όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου το NTC έχει επανειλημμένα καθυστερήσει το σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης, ενώ πρόβαλε ως δικαιολογία κατά τις τελευταίες βδομάδες  τη συνεχιζόμενη ένοπλη σύγκρουση με τον Καντάφι.  Η πτώση της Σύρτης σηματοδοτεί ότι αυτή η στιγμή έχει φτάσει.

Οι ηγέτες του NTC είχαν δηλώσει ότι από τη στιγμή που ο πόλεμος τερματιζόταν, η επίσημη «απελευθέρωση» της Λιβύης θα μπορούσε να διακηρυχτεί και μια μεταβατική κυβέρνηση θα μπορούσε να σχηματιστεί.

Με τόσο πολλές ένοπλες ομάδες να επιχειρούν στην Τρίπολη και παντού μέσα στη Λιβύη, μια ειρηνική επίλυση του προβλήματος του ποιος θα αναλάβει την εξουσία φαίνεται εξαιρετικά αβέβαιη.

Οι κύριες ομάδες προέρχονται από τη Βεγγάζη, τη Μιζουράτα, τη Ζεντάν και την Τρίπολη αλλά υπάρχουν και άλλες, μικρότερες  παραστρατιωτικές ομάδες οι οποίες θα επιχειρήσουν να εξασφαλίσουν την αντιπροσώπευσή τους στη νέα Λιβύη.

Η διαίρεση αυτή δεν είναι απλά γεωγραφική αλλά εντοπίζεται επίσης μεταξύ των Ισλαμιστών και των «κοσμικών» όπως επίσης και μεταξύ Βέρβερων και Αράβων.

Το σχήμα, η μορφή της νέας Λιβύης παρουσιάζει υψηλή αβεβαιότητα, αλλά αυτό που είναι καθαρό είναι ότι το NTC δεν πρόκειται απλά να καταλάβει τον έλεγχο στις περιοχές που εγκαταλείφθηκαν από τις δυνάμεις του Καντάφι. Ορισμένα μέλη της ηγεσίας του μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο σε οποιαδήποτε μεταβατική κυβέρνηση, αλλά όχι χωρίς σοβαρούς συμβιβασμούς ή, ακόμη περισσότερο πιθανόν, χωρίς να ξεσπάσει κάποια μορφή βίας σ’ αυτή τη διαδικασία. Τα φυλετικά στοιχεία που είχαν ταχθεί υπέρ του Καντάφι στην τελευταία περιοχή που έπεσε στα χέρια των εξεγερμένων δυνάμεων θα μπορούσαν να αποτελούν μια πιθανή πηγή βίας κατά τους επόμενους μήνες, καθώς αυτές θα μάχονται για να διασφαλίσουν ότι δεν θα αφεθούν έξω από την μελλοντική πολιτική δομή της χώρας.

Πολύ περισσότερο που και οι διεθνείς «εταίροι», οι υψηλοί σύμμαχοι – τύπου ΗΠΑ, Γαλλίας, Ιταλίας – περιμένουν ανυπόμονα να ξεκοκαλίσουν τα πετρέλαια και τα πλούσια κοιτάσματα και ορυκτά αποθέματα της πολύπαθης χώρας.

Πηγές: Monde – 20και 21/10/2011, Stratfor Institute - Gadhafi's Death in Perspective