Ως Νέος Μέτοικος συχνά εξετάζουμε τις εξελίξεις και τα φαινόμενα σε διάφορε ςπεριοχές του κόσμου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν από πολλές απόψεις οι εξελίξεις που συντελούνται στις χώρες του πρώην μπλοκ του “υπαρκοτύ σοσιαλισμού” - χώρες για τις οποίες υπήρχε η προπαγανδιστικήκαμπάνια της Δύσης ότι εντασσόνται στη δημοκρατία, ότι επιτέλους θα συμμετέχουν στις παγκόσμιες αγορές ενώ είχαν χαρακτηριστεί ως κοινωνίες και οικονομίες σε “μετάβαση”.

Το ενδιαφέρον γίνεται πιο έντονο γιατί οι περισσότερες από αυτές πλέον συμμετέχουν στην Ευρωπαίκή Ένωση και την ευρωζώνη.

Ας δούμε, λοιπόν, πώς εξελλίσσονται τα πράγματα στη Δημοκρατία της Τσεχίας μέσα από τα μάτια των OLA CICHOWLAS και ANDREW FOXALL για λογαριασμό του Foreign Policy.

Με τον τίτλο: Now the Czechs Have an Oligarch Problem, Too ..

Και τον υπότιτλο - Πώς η άνοδος ενός ισχυρού επιχειρηματία απειλεί να υπονομεύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς, στην καρδιά της Ευρώπης.

Τα συμπεράσματα, οι εκτιμήσεις και οι απόψεις είναι των συγγραφέων του άρθρο και - φυσικά - δεν ανατανακλούν τις δικές μας προσεγγίσεις.

Όμως, σ’ ένα μεγάλο βαθμό έχουν ενδιαφέρον για την κατανήση της ουσίας διεργασιών και των φαινομένων που συντελούνται σ’ αυτές τις κοινωνίες.

To κείμενο του άρθρου ΄χει ως εξής:

"Ο Ολιγάρχης, Andrej Babis, ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας του και ένας από τους πιο ισχυρούς πολιτικά δισεκατομμυριούχους στον κόσμο, επεκτείνει την επιχειρηματική αυτοκρατορία του στους διαδρόμους της εξουσίας στην Πράγα.

Ο Babis υπηρετεί σήμερα ως υπουργός Οικονομικών, αλλά οι φιλοδοξίες του είναι πολύ μεγαλύτερες. Η άνοδος του Babis - που έχει το παρατσούκλι " Babisconi" κατά τον ιταλό δισεκατομμυριούχο που αναδείχτηκε πρωθυπουργός, τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι - σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στη μετα-κομμουνιστική ιστορία της χώρας του.

Από το "Βελούδινο Διαζύγιο» με τη Σλοβακία το 1993, η Τσεχική Δημοκρατία έχει προχωρήσει στη ταχεία μετάβαση προς τη δημοκρατία και την οικονομία της αγοράς, απολαμβάνοντας ορισμένους από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρώπη και έγινε ενεργό μέλος της ΕΕ. .Όπως και οι γείτονές της στην Κεντρική Ευρώπη, η νέα χώρα άνθισε και έγινε, αρχικά, μια αξιοσημείωτη ιστορία επιτυχίας. Αλλά τα τελευταία χρόνια, η φιλελεύθερη δημοκρατία έχει εξασθενήσει.

Μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση, πολλοί Τσέχοι έχουν απογοητευτεί όλο και πιο πολύ από τις Βρυξέλλες. Το Τσεχικό τοπίο των μέσων ενημέρωσης, κάποτε αξιοθαύμαστο για την πολυμορφία του, ελέγχεται τώρα περισσότερο από ισχυρούς μεγιστάνες. Ο Πρόεδρος, Milos Zeman, έχει ενθαρρύνει αυτή τη διαδικασία και, υπό την ηγεσία του, οι δυνάμεις του ενάντια στο κατεστημένο έχουν ακμάσει. Αν και η κατάσταση στην Πράγα δεν είναι τόσο δύσκολη όσο στη Βουδαπέστη, όπου ο Viktor Orban φαίνεται να χάνει την πίστη του στη δημοκρατία ως σύστημα, η κατάργηση των δημοκρατικών θεσμών στην Τσεχική Δημοκρατία κτυπά τον κώδωνα του κινδύνου σε μια γωνιά της Ευρώπης που είναι ευάλωτη στην επίδραση του Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας. Η άνοδος του Andrej Babis είναι μια περίπτωση σ’ αυτή την εξέλιξη.

Πριν από τέσσερα χρόνια ο Babis ίδρυσε το κόμμα Action of Dissatisfied Citizens (ANO) - Δράση των Δυσαρεστημένων πολιτών. Μετά από μια σειρά σκανδάλων στα οποία πολιτικοί πλούτισαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους, το κόμμα του Babis στοχεύei, κατά mia ειρωνεία της τύχης, να εκμεταλλευτe;i τhn αυξανόμενh αποστροφή tvn Τσέχvn για τους πλούσιους επιχειρηματίες. To ΑΝO ανήλθε στην εξουσία με τη βοήθεια συνθημάτων για την της καταπολέμηση της διαφθοράς και ενάντια στο καθεστώς, μερικές φορές ακόμη και αποκαλώντας την Τσεχική Δημοκρατία “αποτυχημένο κράτος” . Αναδείχτηκε δεύτερο κόμμα στις βουλευτικές εκλογές το 2013 και συμμετείχε στην κυβέρνηση συνασπισμού. Ένα χρόνο αργότερα, στις εκλογές του 2014 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το ΑΝΟ πήγε ακόμα καλύτερα: κέρδισε περισσότερες ψήφους από κάθε άλλο κόμμα της Τσεχίας.

Όπως και αλλού στην Ευρώπη, η συνθηματολογία του ΑΝΟ εναντίον των πολιτικών βρίσκει απήχηση στο κοινό. Απεικονίζοντας τον εαυτό του ως ένα μη-πολιτικό και ως αουτσάιντερ, ο Babis υπόσχεται να αλλάξει δραματικά thn Τσεχική διακυβέρνηση. Οι ψηφοφόροι του ΑΝO προσελκύονται, επίσης, από την προσωπική του “γοητεία” : ένας επιχειρηματίαw που μιλά ήπια, το πρόσωπό του “περνά” στους Τσέχους από διαφημιστικές αφίσες και σελίδες εφημερίδων. Αλλά ο Babis και η περιουσία του - ύψους 2.400.000.000 δολάρια, σύμφωνα με το Forbes - προκαλεί διαμάχες και αμφισβητήσεις.

Οι ιστορικοί από το National Memory Institute (Εθνικό Ινστιτούτο Μνήμης) της Σλοβακίας, η οποία διατηρεί τα αρχεία που χρονολογούνται από την περίοδο που η χώρα βρισκόταν κάτω από το ναζιστική και κομμουνιστική, δημοσίευσαν έγγραφα που υποστηρίζουν ότι όχι μόνο ο Babis είχε συνεργαστεί με τη μυστική αστυνομία της Τσεχοσλοβακίας, την StB (υπό την κωδική ονομασία Bures), αλλά ότι μπορεί να είχε συνεργαστεί ακόμη και με τη Σοβιετική KGB. Το 2014, ο Babis μήνυσε με επιτυχία το Εθνικό Ινστιτούτο Mνήμης σε ένα δικαστήριο της Μπρατισλάβα, υποστηρίζοντας ότι κακώς είχε καταχωρηθεί ως πράκτορας στα αρχεία της StB. Αλλά το Ινστιτούτο υποστήριξε ότι το δικαστήριο αποφάνθηκε άδικα και ότι οι πρώην αξιωματικοί της StB είχαν πει ψέματα ενόρκως για να τον προστατεύσουν. Σύμφωνα με την τσεχική νομοθεσία απονομής χάρης του 1991, είναι παράνομο οι πρώην συνεργάτες της StB και οι πρώην κομμουνιστές κρατικοί λειτουργοί να κατέχουν υψηλές πολιτικές και οικονομικές θέσεις. Ωστόσο, όταν ο πρωθυπουργός Bohuslav Sobotka (μέλους του Τσεχικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, του μεγαλύτερου κόμματος της χώρας) τοποθέτησε τον Babis υπουργό Οικονομικών το 2014 χωρίς να ζητήσει κάποια πιστοποιητικό που να τον απαλλάσσει από τη συμμετοχή του σ’ αυτές τις δραστηριότητες,, ένα δικαστήριο της Πράγας απλώς ανακοίνωσε την πρόθεσή του να του επιβάλει πρόστιμο - και το πρόστιμο ακυρώθηκε κατόπιν προσφυγής του Sobotka.

Ο Babis διαψεύδει ότι η οικογένειά του, επίσης, συνεργάστηκε με τη StB, υποστηρίζοντας ότι - όπως και πολλές οικογένειες - ήταν θύματα του κομμουνιστικού καθεστώτος. Αλλά τα αρχεία δείχνουν το αντίθετο. Έγγραφα αναφέρουν ότι ο διπλωμάτης πατέρας του Babis, ο Stefan (ο οποίος φέρεται να λειτούργησε με έδρα τη Βιέννη μια επιχείρηση εμπόριου όπλων στη μαύρη αγορά υπό την προστασία της StB), και ο αδελφός του, ο Αλέξανδρος, εθελοντικά συνεργάστηκαν με την υπηρεσία. Όταν δημοσιογράφο ήρθαν σ’ επαφή με το γραφείο του για να σχολιάσει αυτά τα δημοσιεύματα, εκπρόσωπός του δήλωσε ότι έχει καθαρίσει το όνομά του, ενώ ο ίδιος ο Babis αποκάλεσε όλες αυτές τις καταγγελίες για το παρελθόν του "μαλακίες."

H eπιχειρηματική επιτυχία του Babis - poy μεταφράζεται σε ένα μηνιαίο εισόδημα 1.400.000 δολαρίων πριν από την είσοδό του στην κυβέρνησης - συχνά αποδίδεται στις επαφές που έκανε κατά την ύστερη περίοδο του κομμουνιστικού καθεστώτος. Κατά τη Βελούδινη Επανάσταση του Νοεμβρίου του 1989, ο Babis ορίστηκε στο Μαρόκο ως εκπρόσωπος για την Petrimex, την κρατικά ελεγχόμενη εταιρεία εμπορίου της Τσεχοσλοβακίας. Επέστρεψε στην πατρίδα του για να δει τη χώρα του να χωρίζεται στα δύο. Το 1993, ο Babis βοηθήθηκε από τον πρώην διευθυντή του στη Petrimex, και ίδρυσε την γιγαντιαία εταιρεία λιπασμάτων Agrofert, σήμερα τη μεγαλύτερη εταιρεία της Τσεχικής Δημοκρατίας η οποία έχει και το μονοπώλιο σχεδόν σε διάφορους τομείς της οικονομίας.

Στην πορεία, η Agrofert απέκτησε την ιδιοκτησία σε κρατικές εταιρείες χρησιμοποιώντας δάνεια με κρατική εγγύηση για τα οποία ο Babis τελικά δήλωσε αδυναμία πληρωμής. Η εταιρεία φέρεται επίσης να αποκτά εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες από αντίπαλες εταιρείες μέσω υποκλοπών. Το 2006, αφότου ο κύριος οικονομικός αντίπαλος Babis, ο Frantisek Mrazek, βρέθηκε νεκρός κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες, κάποιοι υποστήριξαν ότι ο Μπάμπης έπρεπε να κατηγορηθεί. Ο Mrazek, είχε ισχυριστεί πως κατείχε υλικό επιβαρυντικ για ΄τον Babis το οποίο σχεδίαζε να δημοσιοποιήσει. Δεν απαγγέλθηκαν, όμως, κατηγορίες ούτε ασκήθηκαν διέξεις σε βάρος του Babis.

Οι επιχειρήσεις του Babis συνεχίζουν να επωφελούνται από τη διασύνδεσή του με την Τσεχική πολιτική ελίτ, ιδίως με τον Πρόεδρο Μήλος Zeman. Ως πρωθυπουργός το 2001, ο Zeman επέβλεψε την πώληση της Unipetrol, μιας κρατικής εταιρείας χημικών, στον Babis. Η συμφωνία ήταν απόδειξη μιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο ανδρών που συνεχίζεται ως αυτήν την ημέρα. Αν και ο Babis θα αποχωρήσει από την πώληση ένα χρόνο αργότερα, επέβλεψε την πώληση της Unipetrol σε μια πολωνική εταιρεία το 2005. Στη συνέχεια, υψηλόβαθμοι Πολωνοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι 42 εκατομμύρια ευρώ (53 εκατομμύρια δολάρια) είχαν δοθεί για δωροδοκίες και στις δύο πλευρές των συνόρων. Στη Βαρσοβία, το σκάνδαλο συγκλόνισε την πολωνική πολιτική σκηνή. Στην Πράγα, ωστόσο, το τσεχικό κοινοβούλιο απέτυχε να ανοίξει μια έρευνα, προφανώς λόγω των στενών δεσμών του Babis με τον τότε Πρωθυπουργό Stanislav Gross. (Σε μια ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων με τους συγγραφείς, το γραφείο του Babis επέμεινε ότι «δεν είχαν καταβληθεί μίζες”). Είναι ανησυχητικό το γεγονός,ότι η προσέγγιση του Babis για την διακυβέρνηση της χώρας ήταν, μέχρι πρόσφατα, με βάση την αντίληψη ότι «θα κυβερνά το κράτος σαν επιχείρηση."

Όπως και στη γειτονική Σλοβακία και την κοντινή Ουγγαρία, οι πλούσιοι και ισχυροί έχουν σταθεροποιήσει τον έλεχο τους στα μέσα ενημέρωσης της Τσεχίας. Στην Πράγα, ο Babis είναι πρωτοπόρος σε ό, τι έχει ονομαστεί "oligarchization" (ολιγαρχικοποίηση) των μέσων ενημέρωσης. Όταν η παγκόσμια οικονομική κρίση χτύπησε, οι μακροπρόθεσμοι διεθνείς επενδυτές άρχισαν να αποσύρονται. Ο Babis, ο οποίος κατείχε ήδη μια σειρά από έγκυρες εφημερίδες, επέκτεινε τις συμμετοχές του στα μέσα ενημέρωσης: ο ίδιος απέκτησε τη MAFRA Media Group, η οποία ελέγχει τη best-seller εφημερίδα της Τσεχίας, Mlada fronta DNES , ενώ αγόρασε το Radio Impuls, το οποίο έχει τη μεγαλύτερη ακροαματικότητα στην Τσεχική Δημοκρατία. Αυτά τα μέσα φιλοξενούν τακτικά ευνοϊκές παρουσιάσεις του Babis - και φυσικά ασούν κριτική των αντιπάλων του. Από τότε που έγινε υπουργός Οικονομικών, ο Babis έχει προσλάβει ανώτερους αξιωματικούς της αστυνομίας, πράκτορες της κρατικής ασφάλειας, και πρώην πληροφοριοδότες του κομμουνιστικού καθεστώτος για να τον βοηθήσουν να εδραιώσει την εξουσία. Αυτή η συμμαχία των δυνάμεων ασφαλείας, των επιχειρήσεων, καθώς και των μέσων μαζικής ενημέρωσης σήμερα περιορίζεται από ανεξάρτητους δικαστές - αν και οι έλεγχοι από αυτούς φαίνονται ολοένα και πιο εύθραυστοι.

Η κατοχή πολλαπλών μέσων ενημέρωσης από τον Babis έχουν προκαλέσει έρευνες για τις καταγγελίες περί δωροδοκίας στις οποίες ενέχεται και ο Πρωθυπουργός Bohuslav Sobotka, του οποίου τη θέση εποφθαλμιά ο Babis. Μετά από χρόνια πραγματικής ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης, πολλοί Τσέχοι μιλούν για μια επιστροφή στη δεκαετία του 1970, όταν οι δημοσιογράφοι ευθυγραμμίζονταν με την πολιτική τάξη. Ο Babis θέλει να ελέγχει, όχι μόνο να αλλάξει, την Τσεχική πολιτική.

Η άνοδος του Andrej Babis αντιπροσωπεύει μια νέα εποχή στην πολιτική της Τσεχίας - μια εποχή που περισσότερο σχετίζεται με επιχειρηματικά συμφέροντα παρά με τη διαφύλαξη της δημοκρατίας. Η Πράγα ήταν κάποτε ένα κομβικό σημείο για την αλλαγή στην Κεντρική Ευρώπη, η χώρα με τις ισχυρότερες παραδόσεις διαφωνούντων στο πρώην ανατολικό μπλοκ. Αλλά το 2015, η τσεχική πρωτεύουσα βρίσκεται σε μια πολύ διαφορετική θέση από ό, τι είχε προβλεφθεί από εκείνους που στέκονταν στην πλατεία Wenceslas, το Νοέμβριο του 1989".

Τα συμπεράσματα δικά σας ...