Κι όμως, υπάρχουν άνθρωποι που τολμούν να αγωνιστούν ενάντια στους οικονομικούς γίγαντες: Νιγηριανοί αγρότες εναντίον Shell

Σήμερα ξεκινάει στο δικαστήριο της Χάγης η κύρια ακροαματική διαδικασία κατά της πολυεθνικής εταιρείας Shell, στην υπόθεση της πετρελαϊκής ρύπανσης του Δέλτα του Νίγηρα.

Για το πρόβλημα είχαμε αναφερθεί διεξοδικά σε παλαιότερο δημοσίευμα του Νέου Μέτοικου.

Η αλιεία και η γεωργία ήταν κάποτε η βασική πηγή εσόδων των κατοίκων της περιοχής. Σήμερα τα πάντα έχουν μολυνθεί από το πετρέλαιο. Οι κηλίδες πετρελαίου έχουν εξαπλωθεί στα ποτάμια, τις λίμνες, τα δάση αλλά και στο πολύτιμο πόσιμο νερό.

Ο Φράιντεϊ Άλφρεντ Ακπάν, κάτοικος του χωριού Άικοτ Άντα Ούντο είδε τα ιχθυοτροφεία του να καταστρέφονται: «Η διαρροή πετρελαίου προκάλεσε τον θάνατο των ψαριών, με αποτέλεσμα σήμερα να δυσκολεύομαι να επιβιώσω και να σπουδάσω τα παιδιά μου».

Ο Ακπάν είναι ένας από τους τέσσερις νιγηριανούς αγρότες, οι οποίοι μαζί με τον Γκέρτ Ρίτσεμα, μέλος της ολλανδικής μη κυβερνητικής οργάνωσης «Millieudefensie», ασκούν αγωγή κατά της πετρελαιοβιομηχανίας. Ο Ρίτσεμα υποστηρίζει ότι οι πολυεθνικές λειτουργούν με δύο μέτρα και δύο σταθμά: «Στην Ευρώπη δεν νοείται μια βιομηχανία να μολύνει κτήματα αγροτών με πετρέλαιο και μετά μάλιστα να μην το απομακρύνει κιόλας». Σε χώρες όμως, όπως η Νιγηρία, τέτοιες πράξεις συχνά μένουν ατιμώρητες.

Ο ΟΗΕ για τη δράση της Shell στη Νιγηρία

Το 2011 τα Ηνωμένα Έθνη παρουσίασαν σε μια έρευνα την τεράστια ζημιά που έχουν προκαλέσει τα 50 χρόνια δράσης της πετρελαιοβιομηχανίας. Με μεγάλη προσοχή έγιναν μελέτες σε όλη την περιοχή της φυλής των Ογκόνι, που υποφέρει ιδιαίτερα από τις συχνές διαρροές πετρελαίου. Τα αποτελέσματα των ερευνών ήταν τρομακτικά. Η αποκατάσταση θα κόστιζε περίπου ένα δισεκ. δολάρια και θα διαρκούσε περίπου 30 χρόνια.

Προς το παρόν οι ενάγοντες ζητούν νέους αγωγούς πετρελαίου για να σταματήσει η διαρροή του πετρέλαιο, ολοκληρωμένο σύστημα καθαρισμού του εδάφους και των υπόγειων υδάτων και αποζημίωση για τους αγρότες και ψαράδες που έχασαν τις δουλειές τους.

Δρόμος για νομολογιακό προηγούμενο;

Δικαστικές υποθέσεις που αφορούν πράξεις ευρωπαϊκών πολυεθνικών Ομίλων που δραστηριοποιούνται σε χώρες εκτός ΕΕ σπάνια φτάνουν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. «Υπάρχουν πολλά εμπόδια.», εξηγεί η Λίσμπετ Ένεκινγκ, ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης. Η υπόθεση της Shell ήταν μέρος του διδακτορικού της. Εκτός από τα μεγάλα δικαστικά έξοδα, πρόβλημα αποτελεί επίσης και η πρόσβαση σε αποδεικτικό υλικό.

Η Shell αρχικά προσπάθησε να αποφύγει τη δίκη στην Ολλανδία και να διευθετήσει το θέμα σε νιγηριανό δικαστήριο. Όμως οι δικαστές της Χάγης δεν δέχτηκαν το επιχείρημα της αποκλειστικής ευθύνης της νιγηριανής θυγατρικής εταιρείας, το οποίο επικαλέστηκε η μητρική εταιρεία της.

Πάντως αν οι αγρότες δικαιωθούν, η υπόθεση μπορεί να αποτελέσει νομολογιακό προηγούμενο. Η Shell, φοβούμενη τη ζημιά που θα μπορούσε να προκληθεί στην εικόνα της εταιρείας, δηλώνει στην νιγηριανή ιστοσελίδα της αναφορικά με την έκθεση των Ηνωμένων Εθνών: «Συμμεριζόμαστε την ανησυχία για τη διαρροή του πετρελαίου».

Αν ορισμένοι αγρότες από τη Νιγηρία τολμούν να τα βάλουν με τον οικονομικό κολοσσό που ονομάζεται Shell, ένας λαός στην Ευρώπη – με την προϋπόθεση ότι είναι ενωμένος και πολιτικά συνειδητοποιημένος – γιατί δεν μπορεί να αποτινάξει τα δεσμά του Μνημονίου και των δανειστών;