neosmetoikos: Στην πρέσα των περικοπών και η Παιδεία

Στις “απελπισμένες” και σπασμωδικές προσπάθειες να υλοποιήσει το Πρόγραμμα Σταθερότητας και να εξοικονομήσει χρήματα η κυβέρνηση εντάσσει και τα νέα μέτρα για την Παιδεία έτσι όπως παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας με τον τίτλο «Αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού …» κλπ κλπ. Χαρακτηρίζουμε αποσπασματικά και σπασμωδικά αυτά τα μέτρα γιατί καμία ευρύτερη προοπτική δεν διαθέτουν ενώ με πρόχειρο τρόπο προσπαθούν να απαντήσουν σε συσσωρευμένα προβλήματα της Παιδείας.

Εξαντλούνται σε μια “λογιστική” περιοριστική προσέγγιση ενώ μάλλον θα οξύνουν την κατάσταση σ’ αυτόν τον ευαίσθητο χώρο.

Σταχυολογούμε ορισμένες από αυτές τις ρυθμίσεις, έτσι όπως παρουσιάστηκαν από τις σελίδες του τύπου.

“ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ εκπαίδευση μόνο τα επόμενα δύο χρόνια θα προσληφθούν περίπου 30.000 λιγότεροι μόνιμοι, αναπληρωτές και ωρομίσθιοι (ή με τη νέα ονομασία αναπληρωτές μειωμένου ωραρίου). Μόνο το νέο σχολικό έτος, οι προσλήψεις εκπαιδευτικών θα είναι μειωμένες κατά 17.000! ”

Αυτό σε συνδυασμό με το ότι “ … το υπουργείο Παιδείας μελετά τη μετάθεση του διαγωνισμού του ΑΣΕΠ κατά έναν χρόνο” σημαίνει πρακτικά ότι τα σχολεία τη νέα χρονιά θα αντιμετωπίσουν σοβαρά κενά στη λειτουργία τους, στην κάλυψη των αναγκών τους.

Οι συγκεκριμένες αυτές επιλογές που γίνονται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ε.Ε. και του ΔΝΤ για περιορισμό του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, οδηγούν στα όρια του το εκπαιδευτικό σύστημα. Ταυτόχρονα διογκώνουν το πρόβλημα της ανεργίας ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους εκείνους που η επιστημονική τους κατάρτιση σχετίζεται με την εκπαίδευση.

“ Πώς σκοπεύει το υπουργείο Παιδείας να καλύψει τα κενά που θα δημιουργηθούν λόγω της μεγάλης μείωσης μόνιμων αλλά ιδιαίτερα αναπληρωτών και ωρομίσθιων εκπαιδευτικών; Το υπουργείο Παιδείας θα χρησιμοποιήσει τρεις βασικούς τρόπους με τους οποίους πιστεύει ότι θα ελαχιστοποιήσει τα κενά:

Πρώτον δείχνει τον δρόμο της επιστροφής στα σχολεία σε πάνω από 5.000 εκπαιδευτικούς που μέχρι πέρσι τους χρησιμοποιούσε για να καλύπτει πραγματικές ή πλασματικές ανάγκες σε διάφορους φορείς του υπουργείου, όπως την Κεντρική Υπηρεσία, τις Διευθύνσεις και τα Γραφεία Εκπαίδευσης, τον ΟΕΕΚ, την Ακαδημία Αθηνών, τις βιβλιοθήκες, τα πανεπιστήμια, κ.λπ.”

Με τις αποσπάσεις εκπαιδευτικών είναι αλήθεια υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Ωστόσο δημιουργείται ένα νέο ζήτημα πώς θα καλυφθούν οι ανάγκες στο μηχανισμό του Υπουργείου, με την πρόσληψη ή μετάταξη – πιθανόν – ατόμων με υποδεέστερα προσόντα σε τομείς ιδιαίτερα κρίσιμους και σημαντικούς;

“Εξοικονόμηση εκπαιδευτικών θα υπάρχει και με τη συγχώνευση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με το Κέντρο Εκπαιδευτικής Ερευνας και τον Οργανισμό Επιμόρφωσης (ΟΕΠΕΚ)”.

Φαίνεται ότι έχουμε καλύψει τις ανάγκες σε εκπαιδευτική έρευνα και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και μπορούμε να τις συμπιέσουμε και να τις συρρικνώσουμε.

“ Ο δεύτερος τρόπος είναι η συγκρότηση τμημάτων με πάνω από 25 μαθητές στην τάξη. Η πλειονότητα των σχολείων σήμερα λειτουργεί με τμήματα που έχουν 22-25 μαθητές, οπότε είναι σίγουρο ότι με τη νέα διάταξη σε κάποια σχολεία θα γίνει συγχώνευση τμημάτων, με συνέπεια την εξοικονόμηση εκπαιδευτικών. Η προοπτική των πληθωρικών τάξεων έχει ανησυχήσει τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι επισημαίνουν ότι θα δυσκολέψει η εκπαιδευτική διαδικασία.”

Αυτή η επιλογή δεν χρειάζεται πολλά σχόλια. Ολοταχώς προς τα πίσω, λοιπόν, αδιαφορώντας για την ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας με εκπαιδευτικούς και μαθητές να στοιβάζονται σωρηδόν στις τάξεις. Κατά τα άλλα οι διακηρύξεις για διαδραστικούς πίνακες μας μαράνανε.

“ Ο τρίτος τρόπος είναι η αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών, οι μετακινήσεις από τη Δευτεροβάθμια στην Πρωτοβάθμια (π.χ. καθηγητές ειδικοτήτων) και η καθιέρωση δεύτερης ειδικότητας του εκπαιδευτικού (π.χ. ένας κοινωνιολόγος που έχει και πτυχίο Φιλολογίας να παίρνει ως δεύτερη ανάθεση φιλολογικά μαθήματα)..”

Την εποχή που οι γνώσεις αλλάζουν καθημερινά το υπουργείο προωθεί τη λύση καθηγητών – “πασπαρτού”, εργαλείων για πολλές δουλειές, προκειμένου να καλύπτουν τρύπες και όχι να προωθήσει την ποιοτική αναβάθμιση του περιεχομένου όσο και της μορφής των μαθημάτων.

Όσον αφορά τον τρόπο διορισμού “για να συμμετέχει υποψήφιος εκπαιδευτικός σε πανελλήνιο διαγωνισμό για την είσοδό του στην εκπαίδευση θα πρέπει να διαθέτει πιστοποιητικό παιδαγωγικής κατάρτισης. Είναι φανερό ότι με αυτό τον τρόπο καθιερώνεται η αποσύνδεση του πτυχίου από το επάγγελμα, καθώς όσοι πλέον θα ολοκληρώνουν π.χ. τη Φιλολογία ή το Μαθηματικό ή το Φυσικό κ.λπ. δεν θα έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν θέση στη σχολική εκπαίδευση εάν δεν παρακολουθήσουν έξτρα και ένα πρόγραμμα 8-10 μαθημάτων Παιδαγωγικών και Διδακτικής. Το νέο σύστημα προσλήψεων και διορισμών βασίζεται στον κανόνα ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί που θα προσλαμβάνονται σε όλα τα σχολεία και τις δομές εκπαίδευσης οφείλουν να έχουν συγκεντρώσει τη βαθμολογική βάση σε διαγωνισμό του ΑΣΕΠ.”

Οι ρυθμίσεις αυτές υψώνουν νέα φράγματα στους αποφοίτους των καθαρά “καθηγητικών” σχολών ενώ ωθούν στα όρια της απόγνωσης χιλιάδες καθηγητές από τους πίνακες των αναπληρωτών και ωρομισθίων.

Εμείς θα θέλαμε να σχολιάσουμε και την κατάργηση της βαθμολογικής βάσης του 10. Δηλαδή από τα πολύ σημαντικά προβλήματα και από την ανάγκη της ριζικής αλλαγής του εξεταστικού συστήματος και του τρόπου πρόσβασης στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, αυτό μπόρεσε να “δει” και να προκρίνει η κυβέρνηση;

Θεωρούμε ότι η συγκεκριμένη επιλογή εντάσσεται στη λογική ενός “εκπαιδευτικού λαϊκισμού”, προκειμένου να επιδειχθεί μια διάθεση διευκόλυνσης πολλών νέων να εισαχθούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε σχολές όμως, ειδικά κάποιων ΤΕΙ, που έτσι κι αλλιώς φυτοζωούν, που είναι αμφίβολο κατά πόσο εξυπηρετούν εκπαιδευτικές και αναπτυξιακές ανάγκες, που έχουν δημιουργηθεί με κύριο κριτήριο κάποιες πελατειακές σχέσεις, για να “αναζωογονηθούν” δήθεν τοπικές κοινωνίες. Σχολές που συνήθως ασύνδετες είναι και με την αγορά εργασίας προσφέροντας ένα τελείως αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον στους αποφοίτους τους και παρά την είσοδο κάποιων σπουδαστών, πάλι μένουν χωρίς παρακολούθηση από τη μεγάλη πλειοψηφία τους. Εκεί δεν υπάρχει ζήτημα σπατάλης του δημόσιου χρήματος και ανάγκη εξοικονόμησης πόρων;

Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση υιοθετεί τη λογική του Προκρούστη και για το χώρο της Παιδείας σε αντίθεση με τις προεκλογικές της εξαγγελίες.

Προφανώς υπάρχει ανάγκη και δυνατότητα και για εξορθολογισμό της διοίκησης της εκπαίδευσης, για αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του εκπαιδευτικού δυναμικού, άρα και για εξοικονόμηση χρημάτων και πόρων. Όμως, οι παρεμβάσεις στο χώρο της Παιδείας έπρεπε να αγγίξουν επιτέλους και τα ζωτικά της θέματα και προβλήματα, από αυτά που κατά καιρούς εξαγγέλλονται με τη μορφή “εθνικών διαλόγων’ αλλά που ποτέ δεν καταλήγουν πουθενά.

Εκείνο επίσης που θέλουμε να τονίσουμε είναι ότι η Παιδεία δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται μόνο σαν μια άλλη δημόσια γραφειοκρατική υπηρεσία. Πέρα από δημόσιο αγαθό, συνταγματικό δικαίωμα και αξία καθαυτή, η ανάπτυξη της Παιδείας και οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα θα έπρεπε να είναι σοβαρή παραγωγική δύναμη και εφεδρεία της χώρας και στην ουσία να γίνει βασικός μηχανισμός για την οικονομική αναδιάρθρωση, άρα και την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης.

Αυτό, βεβαίως, απαιτεί μια άλλη λογική και προσέγγιση και αυξημένες επενδύσεις στο χώρο της Παιδείας.

Ορισμένοι βεβαίως μπορεί να αδιαφορούν για την κατάσταση της Δημόσιας Παιδείας. Άλλωστε υπάρχουν και τα κολλέγια και τα ακριβά ιδιωτικά σχολεία που μπορούν να φιλοξενήσουν τα παιδιά εκείνων των κοινωνικών ομάδων που βρίσκονται σε πλεονεκτική οικονομική θέση.

Με τα άλλα, όμως, παιδιά τι γίνεται; Μήπως αυτού του είδους τα μέτρα οδηγούν σε μια πιο αυστηρά “ταξική” και οριοθετημένη εκπαιδευτική πραγματικότητα;

Κλείνουμε αυτή την παρέμβαση κάνοντας μια σύγκριση ανάμεσα στα θέματα της εκπαιδευτικής επικαιρότητας σε Ελλάδα και Γαλλία. Αξιοποιούμε ένα χθεσινό δημοσίευμα της Liberation, σύμφωνα με το οποίο ασκείται κριτική στο Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, επειδή προωθεί την περικοπή των οικογενειακών επιδομάτων σ’ εκείνες τις οικογένειες που τα παιδιά τους απουσιάζουν συστηματικά από το σχολείο.

Εκπρόσωποι εκπαιδευτικών και γονέων αναφέρουν ότι οι απουσίες στο σχολείο οφείλονται σε ευρύτερα αίτια, θα πρέπει να αναζητηθούν και στην παθολογία του εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ το μέτρο αυτό θα πλήξει τους οικονομικ΄ασθενέστερους.

Ας σημειωθεί ότι στη Γαλλία τα οικογενειακά επιδόματα καταβάλλονται αυτόματα σε οικογένειες με δύο παιδιά. Στα τέλη του 2009, υπήρχαν 4,7 εκατομμύρια δικαιούχοι. Το ύψος αυτών των παροχών διαφέρει από το ένα έτος στο άλλο. Για το 2010, οι γονείς δύο παιδιών λαμβάνουν € 123.92 ανά μήνα, 282,70 για 3 παιδιά. € 441.48 για τέσσερα παιδιά. Συνολικά, 12 δισεκατομμύρια καταβάλλονται κάθε χρόνο.

Άλλες κοινωνίες, βέβαια, άλλες παραδόσεις, άλλες εκπαιδευτικές πραγματικότητες. Κοινή επιδίωξη, ίσως, η περικοπή κοινωνικών δαπανών. Εν πάσει περιπτώσει, όμως, και έτσι υπάρχουν αβυσσαλέες διαφορές.

Εμείς παρουσιάζουμε τη φωτογραφία μιας σύγχρονης τάξης σε γαλλικό σχολείο …