Ας παίξουμε λίγο … Ντόμινο

Το συμπαθητικό παιχνίδι  από την Κίνα με τα τουβλάκια, που βρίσκονται δίπλα δίπλα και το ένα γκρεμίζει το άλλο,  έχει μπει πια στην επιστημονική ορολογία – στην στρατηγική πολιτική ανάλυση, στη θεωρία του χάους, στη σεισμολογία, αλλά βέβαια και στις προβλέψεις και στους φόβους των οικονομολόγων και των … διεθνών αγορών.

 Έτσι, λοιπόν, έντονοι φόβοι διατυπώνονται για την εξάπλωση του “ελληνικού φαινομένου”  με τη μορφή ντόμινο και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης, με πρώτες την Πορτογαλία και Ισπανία, γεγονός που δημιουργεί κινδύνους και για την ίδια τη συνοχή της, την ίδια την ύπαρξη του ευρώ.  Το ντόμινο κατ’ άλλους μπορεί να επεκταθεί και στην Αγγλία, στην ίδια τη μητρόπολη του διεθνούς καπιταλισμού, στις ΗΠΑ, αλλά και στις χώρες της Ασίας. Εν ολίγοις, να αγκαλιάσει τις παγκόσμιες χρηματαγορές προκαλώντας μια νέα επιδείνωση της παγκόσμιας κρίσης.

  Στον απόηχο αυτών των φόβων το ελληνικό χρηματιστήριο – και όχι μόνο – έζησε μια ακόμη … Μαύρη Τρίτη.

  Οι φόβοι για ντόμινο στην ευρωζώνη από την ελληνική κρίση βούλιαξαν χθες τα χρηματιστήρια και εκτόξευσαν ξανά στα ύψη το κόστος δανεισμού στους πιο «αδύναμους κρίκους» της Ε.Ε.- την Ελλάδα, αλλά και την Ισπανία και την Πορτογαλία. 

Το Χρηματιστήριο Αθηνών έκανε βουτιά χθες 6,68%, το Χρηματιστήριο στη Μαδρίτη κατρακύλησε 5,41% και στη Λισαβώνα 4,21%, ενώ το Λονδίνο έκλεισε με πτώση 2,56%, η Φρανκφούρτη με πτώση 2,60% και το Παρίσι με πτώση 3,64%. Παράλληλα, τα spreads για 10ετή ομόλογα σε Πορτογαλία και Ισπανία κινήθηκαν ανοδικά και διαμορφώθηκαν στις 234 και 112 μονάδες βάσης αντίστοιχα (από 226 και 99 μονάδες βάσης αντίστοιχα προχθές), ενώ στην Ελλάδα εκτοξεύτηκαν ξανά από τις 550 στις 700 μονάδες βάσης. Πιέσεις εξακολούθησε να δέχεται το ευρώ που υποχώρησε στα 1,30 δολάρια, στο χαμηλότερο όριο του έτους. 

 Το χρηματιστήριο στη Νέα Υόρκη είχε ανοίξει με πτώση: ο Dow Jones έχανε περισσότερο από 2% και ο Nasdaq 2,81% προς τις 16H45 μονάδες.

  Ενδεικτικό της ανησυχίας που επικρατεί είναι πως νωρίς χθες κυκλοφόρησαν έντονες φήμες ότι η Μαδρίτη θα ζητήσει βοήθεια 280 δισ. από την ευρωζώνη, τις οποίες ο πρωθυπουργός της χώρας Χ.Λ. Θαπατέρο όχι μόνο διέψευσε αλλά χαρακτήρισε «εντελώς παρανοϊκές». Σύμφωνα με άλλες φήμες η Fitch και η Μoody΄s θα υποβάθμιζαν την Ισπανία, κάτι όμως που διέψευσαν οι ίδιοι οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης. 

  Είναι «αρκετά πιθανό» η Πορτογαλία να γίνει η επόμενη χώρα μέλος της ευρωζώνης που θα χρειαστεί στήριξη, επισήμανε ο διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής και πρώην σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ντάνιελ Γκρο. 

  Όπως επισήμανε από τις Βρυξέλλες, η οικονομική κατάσταση της Πορτογαλίας δεν διαφέρει πολύ, σε σχέση με αυτήν της Ελλάδας και προέβλεψε ότι αργά ή γρήγορα και η χώρα αυτή θα χρειαστεί οικονομική στήριξη, η οποία θα είναι της τάξεως των 100 δισ. ευρώ.

  Εξ άλλου, αναφερόμενος στην περίπτωση της Ισπανίας είπε ότι παρά τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζει η χώρα αυτή δεν θα χρεοκοπήσει, καθώς, όπως είπε, η Ισπανία είναι λιγότερο εκτεθειμένη, λόγω της υψηλής εγχώριας αποταμίευσης.

Τέλος, ανέφερε ότι η Ιταλία βρίσκεται, σχετικώς, σε πιο ασφαλή κατάσταση, προειδοποίησε, ωστόσο, ότι την επόμενη δεκαετία τα πράγματα θα επιδεινωθούν, λόγω της χαμηλής ανάπτυξης που χαρακτηρίζει την οικονομία της. 

 Ωστόσο ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) επισημαίνει ότι η κατάσταση στην Ισπανία και την Πορτογαλία δεν μπορεί να συγκριθεί με την κατάσταση στην Ελλάδα.

 Όπως τόνισε ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Άνχελ Γκουρία, η σύγκριση της Ελλάδας με την Ισπανία και την Πορτογαλία «δεν αντανακλά την πραγματικότητα». «Η Ισπανία έχει μία αναλογία χρέους/ΑΕΠ λίγο ως πολύ περίπου το μισό σε σύγκριση με το αντίστοιχο της Ελλάδας, πρόκειται επομένως προφανώς για μια εντελώς διαφορετική κατάσταση. Η Ισπανία έζησε τέσσερις ή πέντε χρονιές (δημοσιονομικού) πλεονάσματος πριν από την κρίση», πρόσθεσε. 

«Πιστεύω ότι θα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί και πιο υπεύθυνοι προκειμένου να αποφεύγουμε συγκρίσεις που δεν μπορεί να γίνονται», κατέληξε. 

Το χρέος της Ισπανίας ήταν 53,2% του ΑΕΠ της πέρυσι, της Πορτογαλίας 76,8%, ενώ της Ελλάδας 115,1% το 2009. 

Η Ισπανία και η Πορτογαλία, λοιπόν, ανήκουν στις χώρες της ευρωζώνης που προκαλούν τη μεγαλύτερη ανησυχία στις αγορές.

Συνολικά, όμως, εκφράζονται αμφιβολίες για το εάν θα αποδώσει ο μηχανισμός στήριξης της Ελλάδας και φόβοι ότι το πρόβλημα θα εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου. “Οι αγορές έχουν ενδοιασμούς για το εάν το σχέδιο της Ελλάδας θα πάει όπως έχει προβλεφθεί κάτι που επιδρά στο ευρώ” τονίζει αναλυτής.

  Την ίδια στιγμή η απόφαση της ΕΚΤ να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως εγγύηση ανεξαρτήτως "βαθμολογίας" από τους οίκους αξιολόγησης πυροδοτεί σενάρια ότι η κεντρική τράπεζα θα κάνει ένα βήμα παραπάνω και θα αρχίσει να αγοράζει ομόλογα κρατών σε μια προσπάθεια να συγκρατηθεί η πτώση των τιμών τους αλλά και να ισχυροποιηθεί το ευρωπαϊκό νόμισμα.

  Η κατάσταση στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου είναι πιο κρίσιμη. Ωστόσο και σε άλλες χώρες υπάρχουν έντονα προβλήματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε δημοσίευμα του BBC από τις 28/4,  όπου αναρωτιέται αν η Μεγάλη Βρετανία θα μπορούσε ν’ αντιμετωπίσει τα ίδια προβλήματα με την Ελλάδα. Σύμφωνα με τον “σιδηρού” κανόνα της ΕΕ ότι το Δημόσιο Χρέος μιας χώρας πρέπει να είναι λιγότερο από 3% του ΑΕΠ, στην Ελλάδα έφθασε στο 13,6%, ενώ στη Βρετανία προβλέπεται να φθάσει αυτό τον χρόνο στο 12,6% ! Το Ινστιτούτο Οικονομικών Μελετών είχε επισημάνει ότι κανένα από τα κύρια πολιτικά κόμματα που μετέχουν στις βρετανικές εκλογές δεν έχει παρουσιάσει ένα πειστικό πρόγραμμα  δημοσίων δαπανών αλλά και μελλοντικών περικοπών. Όλα αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία αφού οι πολίτες της Βρετανίας προσέρχονται αύριο στις κάλπες σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη αναμέτρηση.

Παρουσιάζουμε έναν πίνακα για τις εκτιμήσεις του βρετανικού δημόσιου χρέους σε σχέση με το χρέος και άλλων χωρών.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει όμως ένα γράφημα που παρουσιάζει την αλληλεξάρτηση των οικονομιών της ευρωζώνης, των αμοιβαίων χρεών, άρα και του κινδύνου για την επέκταση του φαινομένου ντόμινο. Ιδιαίτερα στέκεται στα χρέη των πέντε πιο αδύναμων οικονομιών, ιδιαίτερα προς τις τράπεζες αλλά και το δημόσιο της Γερμανίας, Γαλλίας, Βρετανίας. Συνεπώς μια επέκταση του “ελληνικού φαινομένου” θα επηρέαζε μοιραία όχι μόνο τις αδύναμες οικονομικά χώρες αλλά και τις ισχυρές οικονομίες της ευρωζώνης και τελικά όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Το γράφημα αυτό παρουσιάστηκε στις  2/5 στους New York Times, οι οποίοι ακόμη επισημαίνουν:

   Στην δεκαετία από την εισαγωγή του ευρώ, οι οικονομίες στην ήπειρο έχουν γίνει όλο και περισσότερο αλληλοσυνδεόμενες. Με διασυνοριακές τραπεζικές σχέσεις και δάνεια, πολλές χώρες στην περιφέρεια της Ευρώπης οφείλουν τεράστια ποσά η μία στην άλλη, καθώς και σε πλουσιότερες γειτονικές χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία.

  Όπως και οι συμμαχίες που ενέταξαν τη μία χώρα μετά την άλλη στη δίνη του Παγκοσμίου Πολέμου, μια κατάρρευση από ένα και μόνο έθνος θα μεταφερθεί και  στις άλλες χώρες. Το πρώτο “πούλι” του ντόμινο είναι η Ελλάδα. Χρωστά σχεδόν $ 10 δισεκατομμύρια στις πορτογαλικές τράπεζες. Αλλά καθώς και η Πορτογαλία αντιμετωπίζει υψηλότερο κόστος δανεισμού μετά την υποβάθμισή της από την Standard & Poor’ s, μια κατάρρευση από την Ελλάδα θα ήταν ένα εντυπωσιακό χτύπημα.

  Η Πορτογαλία, με τη σειρά του, οφείλει 86 δισεκατομμύρια δολάρια σε τράπεζες στην Ισπανία, η οποία και αυτή  υποβαθμίστηκε κατά μία θέση την περασμένη εβδομάδα.

   Ακόμη,  η Ιρλανδία είναι υπερχρεωμένη στη Γερμανία και τη Βρετανία. Η έκθεση των γερμανικών τραπεζών στο ισπανικό χρέος ανέρχεται σε 238 δισεκατομμυρία δολάρια, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, ενώ οι γαλλικές τράπεζες κατέχουν άλλα 220 δισεκατομμύρια ευρώ. Και η Ιταλία, της οποίας τα οικονομικά είναι διαρκώς επισφαλή, έχει οφειλές 31 δισεκατομμύρια δολάρια από την Ισπανία ενώ χρωστάει στη Γαλλία 511 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ή σχεδόν 20% γαλλικού ΑΕΠ !

  Αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα της Ελλάδας. Είναι ένα πρόβλημα  του συστήματος του ευρώ.

Εμείς θα θέλαμε να σχολιάσουμε το εξής: Αν τα πράγματα είναι έτσι, κι αν τελικά είναι πρόβλημα ολόκληρης της ευρωζώνης, ολόκληρου του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, τότε γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν έκανε μια διαφορετική διαπραγμάτευση; Γιατί ανέχτηκε όλα αυτά τα πρωτοφανούς σκληρότητας μέτρα σε βάρος του ελληνικού λαού και δεν απαίτησε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα – ως όφειλε – ως πρόβλημα ευρωπαϊκό και όχι μόνο;

Λέτε, όμως 

το  φτερούγισμα της μικρής ελληνικής πεταλούδας στην Αθήνα να προκαλέσει καταιγίδα στο  ευρωπαϊκό οικονομικό οικοδόμημα και στα διεθνή χρηματιστήρια, να γίνει ένα είδος “παράξενου ελκυστή” που θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις;