Η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη μέσα από τέσσερα διαγράμματα - μια προσέγγιση από το Foreign Policy

Αυτά τα τέσσερα διαγράμματα δείχνουν το μέγεθος της ανθρωπιστικής κατάστασης της ηπείρου.

Οι αριθμοί είναι συνήθως είναι ψυχροί και πολλές φορές δεν λένε την αλήθεια.

Ακόμη όμως και οι ψυχροί αριθμοί, ακόμη και οι αριθμοί και τα στοιχεία που παρουσιάζουν υπηρεσίες όπως η  Frontex, η Eurostat περιέχουν  την τραγικότητα της κατάστασης χιλιάδων και εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν το δράμα της προσφυγιάς, της αναγκαστικής μετανάστευσης.

Το βαθύ ανθρώπινο δράμα που καταλήγει πολλές φορές στο πιο επώδυνο τέλος – στην απώλεια χιλιάδων ανθρώπινων ζωών στο μαρτυρικό ταξίδι για να βρουν τη σωτηρία μακριά από τις βασανισμένες τους πατρίδες.

Όλος ο κόσμος συγκλονίστηκε από την τραγωδία με την απώλεια των δυο μικρών παιδιών από το Κομπάνι έξω από τοπ Μπόντρουμ της Τουρκίας.

Πολλοί ακόμη άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους πέφτοντας θύματα των αδίσταχτων δουλέμπορων στα διάφορα θαλάσσια μονοπάτια της Μεσογείου ή ασφυκτικά κλεισμένοι σε φορτηγά και νταλίκες.

Να πώς παρουσιάζει, όμως, την ψυχρή γλώσσα των αριθμών το αμερικανικό περιοδικό Foreign  Policy.

"Toν Απρίλιο, ένα σκάφος 66 ποδών που μετέφερε περίπου 850 μετανάστες στη Μεσόγειο Θάλασσα προς την Ιταλία ανατράπηκε, σκοτώνοντας σχεδόν όλους τους επιβαίνοντες. Η τραγωδία εκτόξευσε τα θέματα της μετανάστευσης στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας των Βρυξελλών, καθώς οι υπουργοί καταπιάστηκαν με το πώς θα αντιμετωπίσουν την εισροή στην Ευρώπη των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών χωρίς  τα απαραίτητα έγγραφα.

Η κρίση, βέβαια, υπέβοσκε καιρό πριν από τον Απρίλιο. Σύμφωνα με τον εδρεύοντα στη Γενεύη Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ),  περίπου 3.200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο το 2014. (Ο αριθμός ήταν περίπου 2.000 μόνο για το πρώτο εξάμηνο του 2015!).

 Και σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των ατόμων που εκτοπίστηκαν από τις συγκρούσεις, τις διώξεις, ή τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έφτασαν στα 59,5 εκατομμύρια (!) στο τέλος του 2014, σύμφωνα με έκθεση του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες -  αριθμοί οι οποίοι είχαν να φανούν εδώ και δεκαετίες.

Η εγγύτητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις παρατεταμένες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, καθώς και στις οικονομικά υποβαθμισμένες περιοχές στην Ανατολική Ευρώπη, έκανε τις χώρες- μέλη ιδιαίτερα τη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Σουηδία κορυφαίους προορισμούς για τους αιτούντες άσυλο. Κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2015, τα κράτη μέλη της ΕΕ δέχτηκαν 242.075 αιτήσεις ασύλου για πρώτη φορά, μια αύξηση 80% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2014

Η Ουγγαρία, όπου οι άνθρωποι συνήθως φθάνουν μέσω της Τουρκίας ή των βαλκανικών κρατών, είδε τη μεγαλύτερη αύξηση των αιτήσεων, σχεδόν 13 φορές περισσότερες. Και με δεδομένη την επικινδυνότητα του θαλάσσιου δρόμου της Μεσογείου, η ΕΕ δεν θα πρέπει να νιώθει «έκπληξη» από το γεγονός ότι αυτή η χερσαία διαδρομή γνώρισε αυξανόμενη συμφόρηση: Κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2015, τα δεδομένα από τον ΔΟΜ έδειξαν ότι έφτασαν 61.000 αιτούντες άσυλο και μετανάστες χωρίς χαρτιά εκεί, ξεπερνώντας ήδη  το σύνολο του 2014.

Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η μετανάστευση είναι μια πλήρως ανεπτυγμένη περιφερειακή κρίση. Το ερώτημα τώρα είναι εάν η ΕΕ έχει τη συλλογική βούληση και τους πόρους για να την επιλύσει.

(Βολικό για το αμερικανικό έντυπο να χαρακτηρίζει τη μετανάστευση και τους πρόσφυγες ως «περιφερειακή κρίση», αποφεύγοντας έτσι να δείξει το τι συμβαίνει και στην αμερικανική ήπειρο αλλά και τις ευθύνες των ΗΠΑ γι’ αυτή την κατάσταση).

Ποιος θα πάει πού;

Πολίτες  από τη Συρία και το Κοσσυφοπέδιο αποτελούν σχεδόν το 40% των αιτούντων άσυλο κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2015 – τα αιτήματα Σύριων αυξήθηκαν κατά 80%  σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους, ενώ  οι εισροές από το Κοσσυφοπέδιο γνώρισαν μια πραγματική έκρηξη, σημειώνοντας ένα άλμα 17πλασιαμού.

Ποιoι είναι οι "δημοφιλείς"  προορισμοί τους;

Η Γερμανία δέχτηκε το 40% των αιτημάτων ασύλου κατά το πρώτο τρίτο του 2015, ενώ η Ουγγαρία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Σουηδία  όλες μαζί δέχτηκαν το 39%.

Ποιοι είναι αυτοί που ζητούν άσυλο;

Η συντριπτική πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο είναι άνδρες ηλικίας 18 έως 34 ετών, αλλά το ποσοστό των ανηλίκων αυξήθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια του 2014. Εκείνοι με άγνωστη ηλικία ή φύλο (μόνο 0,1% των αιτούντων) δεν εμφανίζονται. 

Πώς έφτασαν εκεί;

Το 2014, σχεδόν το 78%  των καταγεγραμμένων που ζητούσαν άσυλο και των μεταναστών χωρίς χαρτιά εντοπίσηκαν στη θάλασσα, η πιο συνηθισμένη κατηγορία είναι Σύριοι που προσπαθούν να διασχίσουν την ανατολική και κεντρική Μεσόγειο (δύο από τα σημεία διέλευσης με τη μεγαλύτερη συμφόρηση). Οι πολίτες από την Ερυθραία ήταν ένας από τους πιο συχνούς πληθυσμούς κατά μήκος της κεντρικής Μεσογείου, ενώ και οι Αφγανοί, οι Σομαλοί, οι Ιρακινοί συνέβαλαν στον όγκο της ροής προσφύγων και μεταναστών κατά μήκος της ανατολικής Μεσογείου. Και στα τέλη του 2014, μια  έξαρση παρουσιάστηκε κατά μήκος της διαδρομής μέσα από τα Δυτικά Βαλκάνια, την τρίτη πιο δημοφιλή χερσαία ή θαλάσσια διαδρομή.

Σίγουρα είναι πολύ φτωχά αυτά τα διαγράμματα, αυτοί οι αριθμοί για να αφηγηθούν το μέγεθος της συλλογικής αλλά και προσωπικής ανθρώπινης τραγωδίας που εκτυλίσσεται τα τελευταία χρόνια και γνωρίζει τη δραματική κορύφωσή της τις τελευταίες ημέρες.