15 χρόνια μετά: Κοιτάζοντας πίσω στον «ανθρωπιστικό» βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ ή μήπως στην αρχή του Τέταρτου παγκοσμίου Πολέμου;

Σήμερα έχουμε τη δική μας εθνική επέτειο.

Μόλις χτες όμως συμπληρώθηκαν 15 χρόνια από την «ανθρωπιστική» επίθεση του ΝΑΤΟ στην τότε Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.

Ήταν μια «δίκαιη» επιχείρηση αποκατάστασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων ή μήπως ένα από τα πρώτα επεισόδια  του Τέταρτου Παγκόσμιου Πολέμου;

Ας παρακολουθήσουμε τη συζήτηση με βάση τα δύο άρθρα που ακολουθούν.

Το πρώτο δημοσιεύτηκε χτες στο Russia Today.

Το δεύτερο είναι του ιταλού δημοσιογράφου, Claudio Gallo.

Χωρίς να εκφράζουν στο σύνολό τους τις απόψεις του Νέου Μέτοικου, ωστόσο, παρουσιάζουν ενδιαφέρον συνδεόμενα με τις τελευταίες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή μας αλλά και στον κόσμο.

« Ακριβώς 15 χρόνια πριν, στις 24 Μαρτίου, το ΝΑΤΟ άρχισε τον βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας για 78 μέρες. Η Συμμαχία παρέκαμψε τα Ηνωμένα Έθνη με το πρόσχημα της επέμβασης για «ανθρωπιστικούς» λόγους, προχωρώντας στην επίθεση που στοίχισε τη ζωή εκατοντάδων πολιτών και προκάλεσε μια πολύ μεγαλύτερη καταστροφή από εκείνη που υποτίθεται ότι απέτρεπε.

Χρόνια μετά, η Σερβία εξακολουθεί να φέρει βαθιές πληγές από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ που, όπως το έθεσε η Συμμαχία, στόχευαν στην «πρόληψη της επέκτασης της αστάθειας" στο Κοσσυφοπέδιο. Ερωτηματικά παραμένουν για τη νομιμότητα της επίθεσης, η οποία προκάλεσε απώλειες και μαζική καταστροφή σ’ αυτή τη χώρα.

Με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Allied Force», αυτή ήταν η μεγαλύτερη επίθεση που ανέλαβε ποτέ η Συμμαχία. Ήταν επίσης η πρώτη φορά που το ΝΑΤΟ χρησιμοποίησε στρατιωτική δύναμη χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και εναντίον ενός κυρίαρχου έθνους που δεν έθετε καμιά πραγματική απειλή για οποιοδήποτε  μέλος της Συμμαχίας.

Το ΝΑΤΟ απέδειξε το 1999 ότι μπορούσε να κάνει ό, τι θέλει με το πρόσχημα της "ανθρωπιστικής επέμβασης," του  «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία,» ή του «προληπτικού πολέμου" - κάτι που ο καθένας μπορούσε να δει τα επόμενα χρόνια σε διάφορα μέρη του πλανήτη.

  Δεκαεννέα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ συμμετείχαν σε κάποιο βαθμό στην στρατιωτική εκστρατεία κατά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας (Σερβία και Μαυροβούνιο), που διήρκεσε για 11 εβδομάδες μέχρι τις 10 Ιουνίου 1999.

Περισσότερα συντρίμμια, λιγότερα «προβλήματα»

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, το ΝΑΤΟ εξαπέλυσε 2.300 πυραύλους σε 990 στόχους και έριξε 14.000 βόμβες, συμπεριλαμβανομένων βομβών απεμπλουτισμένου ουρανίου και πυρομαχικών διασποράς (οι βόμβες διασποράς που δεν εξερράγησαν συνέχισαν να αποτελούν σοβαρή απειλή και μετά το τέλος της εκστρατείας). Πάνω από 2.000 άμαχοι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων 88 παιδιά, και χιλιάδες ακόμη τραυματίστηκαν. Πάνω από 200.000 Σέρβοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, στο Κοσσυφοπέδιο.

Αυτές  που από το ΝΑΤΟ χαρακτηρίστηκαν ως "παράπλευρες απώλειες" από  τις αεροπορικές επιδρομές οδήγησαν σε καταστροφή περισσότερα από 300 σχολεία, βιβλιοθήκες, και πάνω από 20 νοσοκομεία. Τουλάχιστον 40.000 σπίτια ισοπεδώθηκαν ή καταστράφηκαν μερικώς και περίπου 90 ιστορικά και αρχιτεκτονικά μνημεία καταστράφηκαν. Για να μην αναφέρουμε τη μακροπρόθεσμη ζημία που υπέστη η οικολογία της περιοχής και, κατά συνέπεια, η υγεία των ανθρώπων, καθώς και η οικονομική ζημία δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Πριν από την στρατιωτική επίθεση, το καθεστώς Μιλόσεβιτς είχε κατηγορηθεί για "υπερβολική και δυσανάλογη χρήση βίας στο Κοσσυφοπέδιο." Αλλά η ισχύς  που το ΝΑΤΟ χρησιμοποίησε για το βομβαρδισμό του εδάφους ενός  κυρίαρχου κράτους έδαφος ήταν «λογική» και περιορισμένη; Η Διεθνής Αμνηστία κατηγόρησε τις συμμαχικές δυνάμεις για τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου.

Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι “οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ υπέπεσαν σε σοβαρές παραβιάσεις των νόμων του πολέμου που οδήγησαν  σε ορισμένες περιπτώσεις, σε παράνομες δολοφονίες αμάχων" αναφέρει το παρατηρητήριο των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2000.

Η Συμμαχία διέψευσε τις κατηγορίες, λέγοντας ότι οι υποθέσεις που αφορούν τον θάνατο αμάχων οφείλονται σε τεχνολογικές αδυναμίες ή ήταν απλά «ατυχήματα της σύγκρουσης.»

 «Ποτέ δεν είπαμε ότι θα αποφύγουμε τις απώλειες. Θα ήταν παράτολμο να το ισχυριστούμε, δεδομένου ότι καμία στρατιωτική επιχείρηση στην ιστορία δεν ήταν τέλεια," είπε ο Jamie Shea, επικεφαλής εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ, στον  Guardian.

Το ΝΑΤΟ σταμάτησε την αεροπορική του εκστρατεία με την υπογραφή της Στρατιωτικής Τεχνικής Συμφωνίας στο Κουμανόβο στις 9 Ιουνίου 1999, με την Γιουγκοσλαβική κυβέρνηση να συμφωνεί να αποσύρει τις δυνάμεις από το Κοσσυφοπέδιο. Στις 10 Ιουνίου 1999, το Συμβούλιο Ασφαλείας ενέκρινε το ψήφισμα 1244 που επέβαλε την αποστολή προσωρινής διοίκησης του ΟΗΕ στο Κοσσυφοπέδιο (UNMIK).

Τον Αύγουστο του 2013, η Διεθνής Αμνηστία κατηγόρησε τη UNMIK για αποτυχία να διερευνήσει σωστά τις απαγωγές και τις δολοφονίες των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου μετά το τέλος του πολέμου του 1998-1999.

 «Πέρασαν χρόνια και η τύχη της πλειοψηφίας των απωλειών και στις δύο πλευρές της σύγκρουσης βρίσκεται  ακόμα σε εκκρεμότητα, με τις οικογένειες να περιμένουν ακόμα την απονομή δικαιοσύνης» δήλωσε η οργάνωση.

Ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ: συμβολικό στάδιο του σύγχρονου παγκόσμιου πολέμου

του Claudio Gallo

Ο Claudio Gallo είναι δημοσιογράφος, εργάζεται ως πολιτιστικός συντάκτης  στη La Stampa, όπου διετέλεσε επίσης ως συντάκτης για εξωτερικά θέματα και ανταποκριτής στο  Λονδίνο. Τα κύρια ενδιαφέροντα του αφορούν την πολιτική στη Μέση Ανατολή.

«Αν για ένα λεπτό σταθούμε έξω από την τρέχουσα ροή των ειδήσεων, θα συνειδητοποιούμε ότι βρισκόμαστε βαθιά μέσα στον Τέταρτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτός ξεκίνησε το 1989 με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου που σήμανε το τέλος του Τρίτου, γνωστού και ως ο Ψυχρού Πολέμου. Το τελευταίο κεφάλαιο του Τέταρτου Παγκοσμίου Πολέμου είναι, προφανώς, η αποτυχημένη προσπάθεια για απομάκρυνση της Ρωσίας από την Κριμαία, αλλά έως τώρα το  πιο συμβολικό επεισόδιο παραμένει ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ που άρχισε στις 24 Μαρτίου 1999, ακριβώς πριν από 15 χρόνια. Ήταν ένας πόλεμος κατά του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, αλλά επίσης ένας πόλεμος για να μετατοπιστεί προς ανατολάς η επιρροή και τα όρια του ΝΑΤΟ.

Η επιχείρηση Allied Force, όπως την ονόμασε το ΝΑΤΟ,  εκτυλίχτηκε στις  78 ημέρες του βομβαρδισμού της Γιουγκοσλαβίας του Μιλόσεβιτς με μια προοδευτικά αυξανόμενη  ένταση, περνώντας από στρατιωτικούς σε στόχους πολιτικών υποδομών. Περίπου  200 Σέρβοι πολίτες έχασαν τη ζωή τους ως παράπλευρες απώλειες (σε αντιστοιχία περίπου 300 που πέθαναν στο Κοσσυφοπέδιο, κυρίως αλβανικής εθνικότητας), ενώ το ΝΑΤΟ δεν είχε σχεδόν απώλειες κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, μόνο μερικοί  στρατιώτες σκοτώθηκαν σε υποτιθέμενη ατυχήματα.

Ο «Τέλειος» Πόλεμος

Ήταν ο τέλειος πόλεμος. Ο βρετανός στρατιωτικός ιστορικός, John Keegan, απάντησε σχεδόν θεατρικά στην Daily Telegraph για την αρχική παλιά πίστη του στους στρατιώτες πεζικού: «υπάρχουν ορισμένες ημερομηνίες στην ιστορία του πολέμου που σημειώνουν τα πραγματικά σημεία καμπής (...) Τώρα υπάρχει ένα νέο σημείο καμπής στο ημερολόγιο: 3 Ιουνίου του 1999, όταν η συνθηκολόγηση του Προέδρου Milosevic απέδειξε ότι ένας πόλεμος μπορεί να κερδηθεί από τις αεροπορικές δυνάμεις μόνο.»

Ένας πολύ «καθαρός» πόλεμος με πολλές έξυπνες βόμβες ικανές να σκορπιστούν στη Σερβία  και να κτυπήσουν μόνο τα «κακά αγόρια», όπως προτάθηκε από την ηχηρή προπαγάνδα. Η  παρουσίαση στη δυτική κοινή γνώμη της επίθεσης εντός της Ανατολικής Ευρώπης σαν ένα δίκαιο πόλεμο δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση στην αρχή. Αλλά το κρυμμένο Persuaders είχαν στο πλευρό τους την εμπειρία του George H. W. ο Μπους του πολέμου του κόλπου. Αν ο πόλεμος του κόλπου ήταν η πρώτη τηλεοπτική πολέμου, ιδωμένη μέσα από το είδος επιλογή του CNN κάμερες, η Γιουγκοσλαβία ήταν ο πρώτος πόλεμος του Διαδικτύου.

Έπρεπε να βρεθεί μια συμβολική πρόκληση. Αυτή ήταν η σφαγή στο Racak, ένα χωριό του Κοσσυφοπεδίου στην οποία 45 Αλβανοί σκοτώθηκαν από τον σερβικό στρατό σε απάντηση για το θάνατο 4 σέρβων αστυνομικών. Η αφήγηση του ΝΑΤΟ ήταν το ότι οι βομβαρδισμοί ήταν συνέπεια της σερβικής εθνοκάθαρσης, αλλά η αλήθεια ήταν, αντίθετα, ότι ήταν η επέμβαση του ΝΑΤΟ, που προκάλεσε ορισμένες ενέργειες κατά του πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου, στην ένταση  του πολέμου κατά των αυτονομιστών του UCK, που υποστηρίζΟΝΤΑΝ από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία.

Ο πρώην ηγέτης των Εργατικών, Τόνι Μπεν (ο οποίος πέθανε πριν από λίγες ημέρες), δήλωσε στο βρετανικό Κοινοβούλιο: "Ανεξάρτητα από τη νομιμότητα ή την ηθική του πολέμου που ξεκίνησε εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, οι βομβαρδισμοί επιδείνωσαν σοβαρά την προσφυγική κρίση."

Ο Richard Gott του  Guardian (υπεράνω κάθε υποψίας) πίστευε ότι "οι απότομες μετατοπίσεις του πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου προκλήθηκαν από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ και με την απόφαση των δυτικών κυβερνήσεων να επιβάλλουν αδύνατους όρους  πάνω στο Σερβικό κυρίαρχο κράτος." Όπως σημειώνεται σε εκείνες τις ημέρες, πάντα από τον Guardian: «Ο UCK έχει ήδη επανεφοδιαστεί με όπλα που μπαίνουν  λαθραία στα σύνορα από την Αλβανία και ανακατέλαβε χωριά που εγκαταλείφθηκαν από τις σερβικές δυνάμεις ασφαλείας.»

Για το Racak επίσης οι (υπεράνω υποψία) Times είχαν κάποιες αμφιβολίες: "Η πραγματικότητα για το τι συνέβη στο Racak εξακολουθεί να τυλίγεται απόαμφισβήτηση. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι οι τέσσερις σέρβοι αστυνομικοί σκοτώθηκαν έξω από το χωριό σε μια ενέδρα του Απελευθερωτικό στρατΟΎ του Κοσσυφοπεδίου (UCK). Στη συνέχεια τουλάχιστον 40 Αλβανικής καταγωγής άνδρες από το χωριό πυροβολήθηκαν σε μια πρωινή επίθεση από τους Σέρβους. Οι Σέρβοι λένε ότι όλοι οι νεκροί ήταν αντάρτες του UCK που σκοτώθηκε στη μάχη. Οι Αλβανοί υποστήριζαν ότι ήταν όλοι πολίτες που σκοτώθηκαν μετά  τη σύλληψη τους».

Αλλά ένα γεγονός ως αφορμή δεν ήταν αρκετό,  για να πεισθούν οι πολίτες χρειάζεται μια ιδεολογία, επειδή - παρά το θάνατο της ιδεολογίας που διακηρύχθηκε από τον θριαμβεύοντα νεοφιλελευθερισμό – η  ιδεολογία είναι πιο ζωντανή από ποτέ. Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ήταν η ιδεολογία αυτή. Ας είμαστε σαφείς: Ποιος είναι κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Αλλά ένα πράγμα είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, για χάρη των οποίων ο επίσκοπος Juan Gerardi σκοτώθηκε στη  Γουατεμάλα από τάγματα θανάτου το 1998, για παράδειγμα, και ένα άλλο πράγμα είναι η ιδεολογία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που την «υπεράσπιζαν» ο George W. Bush και ο Tony Blair.

Το Πρόσχημα της «Ανθρωπότητας»

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για να ανοίξει ο δρόμος για αυτήν την επιχείρηση, αξιοποιήθηκε το 1997 το Μανιφέστο των Νέων Εργατικών. Ήταν η δημιουργία μιας «ηθικής εξωτερικής πολιτικής»: "Οι Εργατικοί επιθυμούν η Βρετανία να είναι σεβαστή στον κόσμο για την ακεραιότητα με την οποία διεξάγει τις εξωτερικές της σχέσεις. Θα καταστήσουμε την προστασία και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως το κεντρικό στοιχείο της εξωτερικής μας πολιτικής. Θα εργαστούμε για τη δημιουργία ενός διαρκούς Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τη διερεύνηση των γενοκτονιών, εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας."

 «Όποιος λέει «ανθρωπότητα» θέλει να εξαπατήσει,» έγραψε ο Πιέρ-Ζοζέφ Προυντόν, επεσήμανε ο Carl Schmitt. «Όποιος λέει Ανθρωπότητα» είναι επίσης ο τίτλος του βιβλίου που Danilo Zolo, καθηγητή της φιλοσοφίας του δικαίου και της φιλοσοφίας του διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, που έγραψε εκείνες τις ημέρες. «Στις αρχές της δεκαετίας," γράφει ο  Zolo, "η ανθρωπιστική επέμβαση" υπήρξε  βασικό στοιχείο της διεθνούς στρατηγικής των ΗΠΑ. Ο ισχυρισμός τους ότι η "παγκόσμια ασφάλεια" απαιτεί οι μεγάλες δυνάμεις που είναι υπεύθυνες για την παγκόσμια τάξη οδήγησε η Βεστφαλιανή αρχή της μη παρέμβασης στην εσωτερική δικαιοδοσία των εθνικών κρατών να θεωρηθεί ξεπερασμένη. Ο πόλεμος που ξεκίνησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας - ο πόλεμος στο Κοσσυφοπέδιο το 1999 - τελικά θεμελίωσε την πρακτική του ανθρωπιστικού παρεμβατισμού. Το ανθρωπιστικό κίνητρο αξιοποιήθηκε έτσι ρητά σαν ασφαλής αιτία για έναν επιθετικό πόλεμο. Και οι ΗΠΑ διακήρυξαν ότι η χρήση βίας για ανθρωπιστικούς λόγους ήταν νόμιμη, ακόμη και σε αντίθεση με το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, τις αρχές του καταστατικού τους και την απόφαση του Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης, καθώς και με το διεθνές δίκαιο γενικότερα."

Ο Ιταλός φιλόσοφος Costanzo τιτλοφόρησε το βιβλίο σχετικά με τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ «Η Ηθική του Βομβαρδισμού». Ο Preve  δήλωσε: "οι ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει μια τραγική κατάσταση στην οποία η φιλοσοφία των οικουμενικών ανθρώπινων δικαιωμάτων συγκρούεται άμεσα με την διαστρεβλωμένη καρικατούρα, την ιδεολογία της εξαγωγής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την ένοπλη ισχύ. Με την αρχική Ελληνική έννοια, η τραγωδία αναφέρεται σε μια απελπιστική κατάσταση, όπου κάθε απόφαση είναι κακή. Το πρόβλημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σήμερα είναι ίσως το πιο τραγικό της εποχής μας. Από τη μία πλευρά, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, σίγουρα, πρέπει να εκπαιδευτούν να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επιπλέον, αυτή η εκπαίδευση θα έπρεπε να είναι φιλοσοφικά εδραιωμένη σε ένα πραγματικό παγκόσμιο διάλογο χωρίς ποταπή προκατάληψη της Δυτικής ανωτερότητας, ιδιαίτερα τις πιο χυδαίας έκδοσης που έρχεται σε μας ως θεία εντολή που εκδίδεται από την πόλη του Ronald Reagan. Από την άλλη πλευρά, η συνολική υποδούλωση των Ηνωμένων Εθνών στις ΗΠΑ και το επαίσχυντο καθεστώς της μαριονέτας, που αυτά έχουν περιέλθει, έχει οδηγήσει σε μια ανεξέλεγκτη κατάσταση διεθνούς παρανομίας.

Κατά ειρωνικό τρόπο, στην Ιταλία ο Μιλόσεβιτς συνέπεσε με τον πρώτο πρωθυπουργό που προέρχονταν από το παλαιό κομμουνιστικό κόμμα, τον Massimo D'Alema. Έγραψε ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Φραντσέσκο Κοσίγκα: «η προσγείωση του  "Κομμουνιστή" D'Alema στο Palazzo Chigi (την έδρα της κυβέρνησης) πραγματοποιήθηκε με την πλήρη υποστήριξη της Ουάσιγκτον, σε αντάλλαγμα για την εγγύηση ότι η Ιταλία δεν θα υπαναχωρήσει στον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου.»

Ακόμη περισσότερο ειρωνικά, οι βομβαρδισμοί ξεκίνησαν την ίδια χρονιά που γεννήθηκε το ευρώ. Με την επίθεση κατά της Γιουγκοσλαβίας η κυβέρνηση Κλίντον πήρε την ευκαιρία να αποδείξει σε όλο τον κόσμο την πολιτική ασυνέπεια της νέας Ευρώπης, που πάντα εξαρτάται από τις ΗΠΑ. Αγωνιζόμενη  για την ιδεολογία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Κοσσυφοπέδιο, η Ευρώπη πράγματι αγωνιζόταν  για αυτοκρατορική ημερήσια διάταξη.

Για να παραθέσω τον Ιταλό φιλόσοφο Ντιέγκο Fusaro: "με την κατάρρευση της διπολικής δομής του σύμπαντος, έχει αρχίσει μια νέα φάση, των συγκρούσεων, όλα είναι διαφορετικά, και την ίδια στιγμή όλα βρίσκονται μέσα στο νέο Τέταρτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτός είναι ένας γεωπολιτικός και πολιτισμικός πόλεμος  που διακηρύσσεται  από την Οικουμενική Μοναρχία στον υπόλοιπο κόσμο. Ένας πόλεμος ενάντια σε όλους τους λαούς και τα έθνη που δεν είναι έτοιμοι να υποταχτούν στη δύναμή της, δηλαδή στην πολιτική της παγκόσμιας κυριαρχίας δια μέσου της εμπορευματικής μορφής».