Η Αφρική πέρα από το Μουντιάλ

Ενώ στα γήπεδα της νοτίου Αφρικής είναι στραμμένη η προσοχή της παγκόσμιας – φίλαθλης – κοινής γνώμης, δεν παύουν ορισμένα πολύ σημαντικά θέματα που αφορούν τη «μαύρη ήπειρο» στο σύνολό της.

Όπως για παράδειγμα, το αν και ποιο θα έπρεπε να είναι το μέγεθος της βοήθειας από την παγκόσμια κοινότητα προς την ήπειρο με τα μεγαλύτερα και καθοριστικότερα προβλήματα, πολλά από τα οποία επανειλημμένα έχουν χαρακτηριστεί ως «ανθρωπιστικές καταστροφές».

Έτσι πέντε χρόνια μετά από την εξαγγελία ενός από τα πιο φιλόδοξα πακέτα ενίσχυσης για την Αφρική, η αποτίμησή των αποτελεσμάτων του είναι εξαιρετικά αντιφατική.

Όταν, λοιπόν, τα ανεπτυγμένα κράτη συναντήθηκαν στη σύνοδο κορυφής στο Gleneagles το 2005, υποσχέθηκαν να διπλασιάσουν τη βοήθειά τους προς την Αφρική μέχρι το 2010, γεγονός που θα επέτρεπε στην Αφρική να τεθεί τέλος στα πραξικοπήματα και στη διαφθορά – καταστάσεις και γεγονότα που έχουν καταστρέψει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

Πρόσφατα, όμως, η δημοσίευση δύο εκθέσεων δείχνει ότι έχει σημειωθεί κάποια μικρή πρόοδος όσον αφορά την εκπλήρωση των υποσχέσεων, ενώ παρατηρείται σοβαρή υστέρηση σε άλλους τομείς.

Έχουν, λοιπόν, οι πλούσιες χώρες ανταποκριθεί στις υποσχέσεις τους;

Η απάντηση σε αυτό - από τον DATA ( οργανισμό που έχει συσταθεί για την παρακολούθηση των υποσχέσεων που δόθηκαν το 2005) - καθιστά σαφές ότι δεν το έκαναν.

Το 2005, τα ανεπτυγμένα κράτη – που είναι γνωστά και ως G7 - συμφώνησαν σε μια «αύξηση της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας προς την Αφρική από 25 δις δολ. ετησίως μέχρι το 2010, υπερδιπλασιάζοντας τη βοήθεια προς την Αφρική σε σύγκριση με το 2004".

Η πιο αισιόδοξη εκτίμηση είναι ότι μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους οι χώρες της ομάδας G7 (Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ) θα έχουν υλοποιήσει μόλις το 61% της προβλεπόμενης αύξησης στη βοήθεια.

Αλλά αυτή η συνολική εκτίμηση κρύβει κάποιες πραγματικά σημαντικές διαφορές.

Η έκθεση υπογραμμίζει την επίδοση του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία έχει δει και την ταχύτερη αύξηση, σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας του (βλ. παρακάτω γράφημα).

Από τη σύγκριση όμως των ιταλικών χορηγήσεων προκύπτει ότι η αναπτυξιακή βοήθεια στην πραγματικότητα μειώθηκε κατά 235 εκατ. δολ( ή 163 εκατ. ευρώ) από το 2004 – γεγονός που χαρακτηρίστηκε ως "φρικτό".

Ο πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη για αυτήν την απόδοση, τον Ιούλιο του 2009, λέγοντας: «Λυπάμαι που δεν τηρήσαμε τις υποσχέσεις μας, βλέπουμε με λύπη μας να μειώνεται βοήθεια προς την Αφρική και για το λόγο αυτό διεξάγουμε μια συζήτηση στην κυβέρνηση …. " (!)

Μέχρι στιγμής αυτή η συζήτηση έχει αποτύχει να παράγει αποτελέσματα και από τα υπάρχοντα στοιχεία προκύπτει ότι η Ιταλία πρέπει τώρα να εξαιρεθεί από τις μελλοντικές συζητήσεις σχετικά με τις ενισχύσεις.

Μια άλλη διαπίστωση της έκθεσης είναι ότι από το 2005 έχει επιτευχθεί μείωση του χρέους της Αφρικής.

Σχεδόν 100 δις δολ. έχουν διαγραφεί, ή πρόκειται να διαγραφούν.

Ωστόσο η έκθεση προειδοποιεί ότι η τάση αυτή θα μπορούσε να αντιστραφεί, από τη στιγμή που οι 28 αφρικανικές χώρες οδηγούνται στη δημιουργία νέων χρεών και πάλι, ιδιαίτερα τώρα που έχουν καταταχθεί από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα ως περιοχή υψηλού ή μέτριου ""ρίσκου του χρέους".

Μια παράλληλη έκθεση, που δόθηκε από το Αφρικανικό Progress Panel, του οποίου προεδρεύει ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν, αναφέρει ορισμένα εξίσου κρίσιμα αποτελέσματα.

854 δις. δολ. (£ 593 δις. ευρώ) εγκατέλειψαν την Αφρική παράνομα μεταξύ 1970 και 2008:

• $ 89.5 δις (£ 62 δις ) από τη Νιγηρία


• $ 70.5 δις (£ 49 δις) από την Αίγυπτο


• $ 25.7 δις (£ 17.8 δις) από την Αλγερία


• $ 25 δις (£ 17.35 δις) από το Μαρόκο


• $ 24.9 δις (£ 17.3 δις ) από τη Νότια Αφρική

Πηγή: Global Financial Integrity

Αυτή υποδεικνύει ότι ενώ οι αφρικανοί ηγέτες είναι όλο και περισσότερο πρόθυμοι να υπογράψουν διεθνείς συνθήκες υποσχόμενοι χρηστή διακυβέρνηση, συχνά αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις υποσχέσεις τους.

«Χρόνια προβλήματα παραμένουν, όπως η αδυναμία των κρατών, η διαφθορά και η εκτεταμένη έλλειψη βασικών ελευθεριών."

Η έκθεση προχωρά επισημαίνοντας τις πρόσφατες τάσεις.

" Η οπισθοδρόμηση με το πιο υψηλό προφίλ είναι η επιστροφή των πραξικοπημάτων - τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί βίαιες και αντισυνταγματικές αλλαγές κυβερνήσεων στη Γουινέα, Γουινέα-Μπισάου, τη Μαδαγασκάρη, την Μαυριτανία και τη Νιγηρία - παρά τη δεδηλωμένη πολιτική της μηδενικής ανοχής της Αφρικανικής Ένωσης. "

Ο Michael Keating, διευθυντής της γραμματείας της επιτροπής είπε στο BBC: «Η χρηστή Διακυβέρνηση και ηγεσία εξακολουθούν να είναι τα συστατικά που απουσιάζουν για την ανάπτυξη της Αφρικής."

Το πιο σκανδαλώδες παράδειγμα είναι ο τρόπος με τον οποίο η ήπειρος εξακολουθεί να λεηλατείται - συχνά με τη συνενοχή των ηγεμόνων της.

Αυτή υπολογίζεται στο αστρονομικό ποσό των 1,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ( 1,2 τρις ευρώ) από το 1970, και στο ποσό μεταξύ $ 37 δισ. (£ 26 δις ) και $ 53 δις (£ 37 δισ.), η απώλεια μόνο το 2008.

Η Έκθεση του Africa Panel αναφέρει ότι η εν λόγω εκροή διευκολύνεται από ένα «παγκόσμιο σκιώδη χρηματοπιστωτικό σύστημα που περιλαμβάνει τους φορολογικούς παραδείσους, απόρρητο καταθέσεων, εταιρείες «μαϊμού», ανώνυμους λογαριασμούς, ψεύτικα ιδρύματα, και τεχνικές υπερ – και υπο – τιμολογήσεων, ψευδούς αποτίμησης της εμπορικής δραστηριότητας καθώς και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ».

Η Αφρική συνεχίζει να πορεύεται, παρά τα εμπόδια που τίθενται από την εξέλιξη ενός ασύμμετρου, άδικου και εκμεταλλευτικού διεθνούς εμπορικού συστήματος, από τις διεφθαρμένες κυβερνήσεις και τους άρπαγες πολέμαρχους.

Η βοήθεια θεωρείται σημαντική για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, αλλά εκείνο που συμβαίνει είναι η ελαχιστοποίηση της ροής των χορηγήσεων από τους G7.

Η βοήθεια αυτή τη στιγμή περισσότερο υπάρχει από τα εμβάσματα αυτών που εργάζονται σε ξένες χώρες προς την πατρίδα τους, από κάποιους ιδιώτες επενδυτές και από ορισμένα φιλανθρωπικά ιδρύματα και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Και οι δύο εκθέσεις καταγράφουν ορισμένες θετικές εξελίξεις.

Η διεθνής βοήθεια έχει συντελέσει στην αύξηση του μαθητικού πληθυσμού, με το 75% των παιδιών σήμερα να παρακολουθούν μαθήματα σε όλη την Αφρική. Στην Μπουρκίνα Φάσο και τη Ζάμπια η συμμετοχή έφθασε το 90%.

Η ελονοσία έχει αρχίσει να περιορίζεται με την παροχή … κουνουπιέρων - περίπου 200 εκατ. είχαν παραδοθεί μέχρι το τέλος του 2009.

Και σχεδόν τρία εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν τώρα αντιρετροϊκά φάρμακα για την καταπολέμηση του HIV / AIDS, σε σύγκριση με 100.000 το 2003.

Με την ανάπτυξη, τη χρηστή διακυβέρνηση και τη συνεχιζόμενη διεθνή συμμετοχή, η Αφρική μπορεί να προσφέρει ένα καλύτερο μέλλον για τους ανθρώπους της ;

Θα λέγαμε ότι αυτά δεν επαρκούν. Ότι η Αφρικανική ήπειρος δοκιμάζεται και θα δοκιμαστεί σκληρά ακόμη τόσο από την οικονομική κρίση, όσο και από τη ληστρική εκμετάλλευση ενός άδικου και εκμεταλλευτικού διεθνούς οικονομικού συστήματος.

Χρειάζονται, λοιπόν, γενναίες και αποφασιστικές αλλαγές για να δρομολογηθεί μια διαφορετική πορεία στην πολύπαθη αυτή περιοχή του πλανήτη.