Η πρωτοβουλία Ομπάμα για την Κούβα σημείο στροφής στην πολιτική του Ψυχρού Πολέμου και του αποκλεισμού – άρθρο της Washington Post

Ένα από τα πιο ηχηρά γεγονότα που απασχόλησε τα διεθνή  media τις προηγούμενες ημέρες ήταν η θεαματική χειρονομία του Προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος εξήγγειλε τη σταδιακή άρση του εμπάργκο που διαρκούσε για 53 χρόνια και την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Πρωτοβουλία στην οποία απάντησε  θετικά ο  Ραούλ Κάστρο, σημερινός ηγέτης της Κούβας και αδελφός του ιστορικού ηγέτη της νησιωτικής χώρας, Φιντέλ.

 Τα πολλαπλά σημαινόμενα από αυτές τις εξελίξεις θα τα παρουσιάσουμε σε σειρά δημοσιευμάτων στο «Νέο Μέτοικο» αφού η Κούβα αποτελούσε μια ιδιαίτερη περίπτωση  τόσο για το επαναστατικό κίνημα, όσο και για πολλούς θεωρούνταν το τελευταίο προπύργιο των «σοσιαλιστικών χωρών», ενώ για τους επικριτές της  εξέφραζε μια «δικτατορία» του κομμουνιστικού κόμματος υπό την ιδιότυπη ηγεμονία του Κάστρο.

 Σήμερα, παρουσιάζουμε το άρθρο των   Karen Tumulty και Anne Gearan από τη Washington Post, στις 17 Δεκεμβρίου.

 Εννοείται ότι η οπτική και συμπεράσματα που παρουσιάζονται δεν αντιπροσωπεύουν τη δική μας προσέγγιση. Ωστόσο, είναι ενδεικτικά των αντιδράσεων που προκάλεσε η πρωτοβουλία του Ομπάμα στις ίδιες τις ΗΠΑ.

Η αιφνιδιαστική κίνηση του προέδρου Ομπάμα για την εξομάλυνση των σχέσεων με την Κούβα ανέρχεται σε ένα μεγάλο στοίχημα ότι το έθνος - και, ιδιαίτερα, η κρίσιμης σημασίας για τις προεδρικές εκλογές και διαφιλονικούμενη πολιτείας της Φλόριντα – βρίσκεται σ’ ένα κομβικό σημείο από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.

 Η απόφαση του Ομπάμα ευθυγραμμίζεται με την αυξανόμενη αίσθηση ότι η τρέχουσα πολιτική σχετικά με την Κούβα έχει γίνει αντιπαραγωγική. Ανάμεσα σε αυτούς που υποστηρίζουν αυτό το επιχείρημα είναι η πρώην υφυπουργός Εξωτερικών, Χίλαρι Ρόνταμ Κλίντον, η οποία προηγείται στην κούρσα για το χρίσμα των Δημοκρατικών στις προεδρικές εκλογές του 2016, που δήλωσε ότι η νέα στάση έχει τη δυνατότητα να «ενθαρρύνει τις πραγματικές και διαρκείς μεταρρυθμίσεις για τον κουβανικό λαό."

Αλλά η νέα στάση αμέσως τέθηκε υπό αμφισβήτηση. Πολλοί κορυφαίοι Ρεπουμπλικάνοι - και ένας Δημοκρατικός γερουσιαστής – υποστήριξαν τον πρόεδρος ως ανίσχυρο, υπεραπλουστευτικό και αφελή, κατά τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση του προέδρου Ραούλ Κάστρο, αδελφού του Κουβανού ηγέτη, Φιντέλ Κάστρο.

"Όλη αυτή η αλλαγή πολιτικής ανακοίνωσε σήμερα βασίζεται σε μια ψευδαίσθηση, σε ένα ψέμα, το ψέμα και την ψευδαίσθηση ότι περισσότερο εμπόριο και η πρόσβαση σε χρήματα και  αγαθά θα μεταφραστούν σε πολιτική ελευθερία για τον κουβανικό λαό", δήλωσε ο γερουσιαστής Marco Rubio (R- Fla.), ο οποίος θεωρείται ως ενδεχόμενος προεδρικός υποψήφιος και του οποίου οι γονείς μετανάστευσαν από την Κούβα το 1950. "Όλα αυτά που πρόκειται να κάνουμε θα προσφέρουν στο καθεστώς του Κάστρο, που ελέγχει κάθε πτυχή της ζωής της Κούβας, την ευκαιρία να χειριστεί αυτές τις αλλαγές για να διαιωνίζεται στην εξουσία."

Ο πρώην κυβερνήτης της Φλόριντα Τζεμπ Μπους – που θεωρείται ο επικρατέστερος για την υποψηφιότητα των Ρεπουμπλικάνων - είχε ζητήσει την ενίσχυση του εμπάργκο κατά της Κούβας, πρόσφατα μόλις πριν δύο εβδομάδες.

Στη σελίδα του στο Facebook την Τετάρτη, ο Μπους έγραψε ότι η απόφαση της κυβέρνησης να αποκαταστήσει τις διπλωματικές σχέσεις με την Κούβα είναι "το τελευταίο παραπάτημα της εξωτερικής πολιτικής υπό τον παρόντα Πρόεδρο, και μια άλλη δραματική υπέρβαση της εκτελεστικής εξουσίας του. Υπονομεύει την αξιοπιστία της Αμερικής και υπονομεύει την αναζήτηση για μια ελεύθερη και δημοκρατική Κούβα. "

Μεταξύ άλλων πιθανών Ρεπουμπλικάνων  προεδρικών υποψήφιων για το 2016, ο γερουσιαστής Τεντ Κρουζ του Τέξας και ο  Paul Ryan του Ουισκόνσιν επέκριναν τον Ομπάμα για την Κούβα.

Το μεγαλύτερο μέρος των σχολίων των Ρεπουμπλικάνων αφορούσε το ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, η συντηρητική βάση παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην διατήρηση των σχέσεων με την Κούβα σε «βαθιά κατάψυξη», όπως έχουν εδώ και μισό αιώνα. Η θέση αυτή, ωστόσο, βρίσκεται σε ολοένα μεγαλύτερη αντίθεση με την άποψη του εκλογικού σώματος.

Περισσότερο από μια δεκαετία πριν, οι δημοσκοπήσεις άρχισαν να δείχνουν μια μεταστροφή  στο δημόσιο αίσθημα προς την κατεύθυνση εξομάλυνσης των δεσμών με το νησί που βρίσκεται 90 μίλια από το  Key West της Φλόριντα. Το 2009, μια έρευνα των Washington Post -ABC News διαπίστωσε ότι τα δύο τρίτα των Αμερικανών υποστήριξαν την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την Κούβα, ενώ μόνο το 27% εναντιώθηκε σ’ αυτή την προοπτική.

Οι παλιές ιδεολογικές και οικονομικές γραμμές αντιπαράθεσης έχουν επίσης ξεθωριάσει. Ακόμη και ενώ ο εμπορικός αποκλεισμός έχει παραμείνει στη θέση του, σχεδόν 600.000 ταξιδιώτες από τις ΗΠΑ επισκέφτηκαν την Κούβα πέρυσι - στην πλειοψηφία τους Αμερικανοί με κουβανική καταγωγή. Τα συμφέροντα των επιχειρήσεων έχουν ωθήσει σε περισσότερη διαφάνεια, και το Εμπορικό Επιμελητήριο των ΗΠΑ υποσχέθηκε την υποστήριξή του στην απόφαση του Ομπάμα.

«Η κοινή γνώμη στη Φλόριντα και στη χώρα κινείται στην κατεύθυνση εξορθολογισμού των σχέσεων με την Κούβα, και ο Ομπάμα αποτελεσματικά χρησιμοποίησε το πολιτικό του κεφάλαιο για να κάνει μια πολυαναμενόμενη αλλαγή που η ιστορία και η κοινή γνώμη των ΗΠΑ θα υποστηρίξουν," έγραψε σε ένα e-mail από την Αβάνα ο Τεντ Piccone, ανώτερος συνεργάτης για το Brookings Institution.

Παρά το γεγονός ότι το αμερικανοκουβανικό κοινό έχει από καιρό ταυτιστεί με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, η σχέση αυτή έχει μετατοπιστεί. Η αλλαγή έχει συντελεστεί σε μεγάλο βαθμό από γενιά σε γενιά, με τις δύο ή τρεις γενιές που έχουν απομακρυνθεί  από αυτούς που έφυγαν από το καθεστώς του Κάστρο στη δεκαετία του 1950 και του 1960 να είναι πιο ανοικτές στο να ψηφίσουν Δημοκρατικούς.

Το 2012, ο Ομπάμα κέρδισε την ψήφο των κουβανικής προέλευσης Αμερικανών σε εθνικό επίπεδο κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες και πήρε την πλειοψηφία των ψήφων τους στο Μαϊάμι. Κέρδισε επίσης τη Φλόριντα δύο φορές - τη δεύτερη φορά μετά τη χαλάρωση κάποιων περιορισμών που αφορούσαν τις επισκέψεις  στην Κούβα κατά την πρώτη θητεία του.

Αλλά ο Ρεπουμπλικανός πολιτικός σύμβουλος Alex Castellanos είπε ότι η πρόσφατη πρωτοβουλία του Ομπάμα θα προσθέσει εύφλεκτη ύλη στα επιχειρήματα για έλλειψη σταθερότητας και ισχύος στις διεθνείς σχέσεις, ενδεχομένως ανυψώνοντας την εξωτερική πολιτική ως μείζον θέμα στην προεδρική αντιπαράθεση το 2016.

"Η αδυναμία προσκαλεί τους λύκους», δήλωσε ο Castellanos. "Ο Ομπάμα είναι ένας πρόεδρος με επικίνδυνη αφέλεια, ο οποίος βλέπει τον κόσμο όπως ο ίδιος επιθυμεί να ήταν και όχι όπως είναι."

 Πρόσφατα, ως τα μέσα της δεκαετίας του 1990, η συμβατική πολιτική φρόνηση  ήταν ότι κανένας υποψήφιος πρόεδρος δεν θα μπορούσε να ελπίζει ότι θα κατακτήσει τη Φλόριντα, εκτός αν κι ο ίδιος δεν κρατούσε  μια σκληρή γραμμή σχετικά με την Κούβα.

Ο πρώην πρόεδρος Μπιλ Κλίντον υπενθύμισε στα απομνημονεύματά του, «Η ζωή μου», ότι μετά την κατάρριψη από την Κούβα δύο πολιτικών αεροπλάνων που κατευθύνονταν από μια ομάδα αντιφρονούντων, υπέγραψε το νόμο Helms-Burton 1996, για ακόμη μεγαλύτερη ακαμψία του εμπάργκο, παρόλο που ο ίδιος είχε επιφυλάξεις για το αποτέλεσμα που θα είχε και για την ικανότητά του να πιέσει την κυβέρνηση της Κούβας για μεταρρυθμίσεις.

Τώρα η σύζυγός του, Χίλαρι,  θεωρείται ως η  κορυφαία υποψήφια για το χρίσμα των Δημοκρατικών το 2016, αν αποφασίσει η ίδια να κατέβει στην κούρσα.

 Σε δήλωση του η Κλίντον την Τετάρτη είπε επίσης, «Στηρίζω την απόφαση του Προέδρου Ομπάμα να αλλάξει πορεία στην πολιτική μας έναντι της Κούβα;, διατηρώντας παράλληλα την εστίαση στον κύριο στόχο μας – την υποστήριξη των φιλοδοξιών του λαού της Κούβας για ελευθερία».

 Πρόσθεσε, επίσης: «Παρά τις καλές προθέσεις, η εδώ και δεκαετίες πολιτική μας για απομόνωση της Κούβας  μόνο ενίσχυσε την αγκίστρωση του καθεστώτος Κάστρο στην εξουσία. Όπως είπα, ο καλύτερος τρόπος για να φέρουμε την αλλαγή στην Κούβα είναι να εκθέσουμε τους ανθρώπους της στις αξίες, τις πληροφορίες και τις υλικές ανέσεις του έξω κόσμου. "

Το έργο του ανοίγματος των διπλωματικών και οικονομικών δεσμών που διακόπηκαν για περισσότερα από 53 χρόνια μάλλον θα μεταφερθεί στην επόμενη Προεδρία, ιδιαίτερα εάν το Κογκρέσο που ελέγχεται από τη ρεπουμπλικανική πλειοψηφία επιχειρήσει να παγώσει τα πιο σημαντικά στοιχεία του υπό κατάργηση εμπάργκο.

Μόνο λίγοι Δημοκρατικοί διαφώνησαν ανοικτά με την απόφαση του Ομπάμα. Ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ του New Jersey, ένα γεράκι εδώ και πολλά χρόνια  όσον αφορά την πολιτική απέναντι στην Κούβα, δήλωσε ότι η κίνηση του προέδρου ήταν «βιαστική, ασύνετη και αδυνατεί να κατανοήσει τη φύση του καθεστώτος στην Κούβα, η οποία έχει ασκήσει αυταρχικό έλεγχο επί του κουβανικού λαού εδώ και 55 χρόνια."

Ο πρώην κυβερνήτης της Φλόριντα και γερουσιαστής Μπομπ Γκράχαμ, εξέφρασε επίσης επιφυλάξεις. Είπε σε μια συνέντευξη ότι θα προτιμούσε να κινείται προς την εξομάλυνση των σχέσεων "σε μια πιο σταδιακή βάση." Η κυβέρνηση "αντί γι’ αυτό πήγε κατευθείαν στο μεγάλο παιχνίδι", είπε.